به روش و فرآیندی که می توان به کمک آن و گرما دادن، میکروب هایی چون باکتری ها، ویروس ها و کپک ها را در مواد غذایی نابود کرد، پاستوریزاسیون یا پاستوریزه کردن می گویند. این روش هم این مواد غذایی را برای مصرف، سالم و ایمن می کند و هم زمان ماندگاری آن ها را بالا می برد. چون پاستوریزه کردن توسط لوئی پاستور کشف شده، به این نام خوانده می شود.
تکثیر و تولید آنزیم مربوط به میکروب های غیر بیماریزا در نتیجه نگهداری طولانی مدت شیر خام باعث کم کردن کیفیت آن می شود. ترکیبات موجود در شیر که شامل پروتئین ها، چربی، لاکتوز و ویتامین هاست کیفیت اصلی خود را از دست داده و شیر ترش می شود. به همین دلیل با پاستوریزه کردن که همزمان هموژنیزه و خامه گیری نیز می شود، به سالم سازی این ماده کمک می شود. یکی از شرکت هایی که برای اولین بار به پاستوریزه کردن شیر اقدام کرد، شیر پاستوریزه پگاه بود. سال تاسیس این شرکت 1333 بوده و به تولید فرآورده های لبنی مختلف چون شیرکاکائو، ماست، دوغ، بستنی و ... می پردازد.
روش های پاستوریزه کردن شیر
به دو روش حرارت زیاد در مدت زمان کوتاه (روش مداوم) و حرارت کم در مدت زمان بلند (روش غیر مداوم) می توان شیر را پاستوریزه کرد. در روش مداوم شیر به مدت 15 ثانیه و در دمای 72 درجه سانتی گراد حرارت داده می شود. اما در روش غیر مداوم، شیر به مدت 30 دقیقه و دمای 63 درجه سانتی گراد گرما داده می شود. در هر دوی این روش ها، شیر داخل دیگ های بزرگ ریخته شده و هم زمان با حرارت دادن، هم زده می شوند تا گرما به طور یکنواخت به تمام قسمت های دیگ برسد.
مراحل پاستوریزاسیون شیر پاستوریزه پگاه
وقتی شیر به کارخانه وارد می شود، ابتدا نمونه ای از آن به آزمایشگاه منتقل می شود تا فاکتورهای مختلف آن بررسی شده و کیفیت آن کنترل شود. آزمایش هایی که بر روی شیر خام انجام می شود برای تعیین تازگی و کهنگی شیر، حضور آنتی بیوتیک، مقدار چربی و پروتئین موجود در شیر، میزان ماده خشک، آفلاتوکسین و وجود عفونت در آن تعیین می شود. آزمون فسفاتاز، تعیین تعداد میکروب های موجود در شیر که در کشورهای غربی میزان این باکتری به اندازه سی هزار در هر لیتر شیر شمارش شده است و آزمون شمارش کلیفرم ها نمونه ای از این آزمایشات است.
بعد از این که کیفیت شیر تعیین شد، وارد دیگ های پاستوریزه شده و تحت دمای مشخص و به طور غیرمستقیم با استفاده از روش مداوم حرارت داده می شود. دیواره ای که بین محصول و محیط گرم کننده و یا سرد کننده وجود دارد، شرایط تبادل گرمایی غیر مستقیم را فراهم می کند.
قبل از این که شیر وارد مخازن نگهداری شود، وارد دستگاه سپراتور یا خامه گیر شده و چربی آن تا حد مشخصی گرفته می شود. بعد از این مرحله وارد صفحه سوم و دستگاه هموژنیزه می شود. بعد از همه این مراحل در صورتی که پاستوریزاسیون شیر انجام نشده باشد، دوباره توسط سنسورهایی که وجود دارد وارد دیگ های پاستوریزه می شوند. بعد از این که پاستوریزه کردن تمام می شود، دمای شیر به اندازه 4 درجه سانتی گراد خنک شده و در مخازنی برای نگهداری ریخته می شود. سپس توسط دستگاه های پرکن بسته بندی شده و روانه بازار می شوند.
فواید پاستوریزاسیون و هموژناسیون
در عمل پاستوریزاسیون، شوک حرارتی به شیر وارد شده و میکروب های نیمه جان آن از بین رفته و بازده کار بالا می رود. در هموژنیزاسیون گلبول ها و چربی های موجود به ذرات ریز و کوچک خرد شده و به طور یکنواخت در محیط پخش می شوند. این عمل باعث عدم تشکیل گلبول های چربی به هم شده و اجازه تشکیل سرشیر را نمی دهد.
شیر پاستوریزه پگاه با ایمن کردن شیر می تواند از ورود میکروب ها و عوامل بیماری زا به بدن انسان ها خودداری کند. چون اگر خود حیوان بیمار باشد و یا دست و لباس افراد بیمار به آن تماس پیدا کند، شیر آلوده می شود. همچنین عامل دیگری که سبب آلودگی شیرها می شود، کثیف بودن ظروف و یا گرد و غبار موجود در محیط است. از بین میکروب های موجود در شیر، باکتری ایجاد کننده بیماری سل از همه مقاوم تر است. اگر در پاستوریزاسیون این باکتری از بین برود، به معنای پاکسازی کامل شیر است.
دی اکسید تیتانیوم ماده ای معدنی به فرمول مولکولی TiO2 است که ساختار مولکولی به صورت مکعب مستطیل دارد. این ترکیب به عنوان رنگدانه ای سفید و درخشان است که دارای خواص بازتاب کننده بالاست. این ترکیب، اشعه ماوراء بنفش را منتشر می کند. تیتانیوم دی اکسید بیشترین کاربرد را به عنوان رنگ دهنده دارد. این ماده دمای ذوب برابر با 1843 درجه سانتی گراد داشته و در حالت عادی، جامد بوده و در آب نامحلول است. تیتانیوم دی اکسید دارای ضریب شکست بالایی بوده و در طراحی زیباسازی به عنوان ماده ای روشن و ایده آل استفاده می شود.
تولید تیتانیوم دی اکسید
تیتانیوم دی اکسید می تواند به شکل طبیعی از ترکیب تیتانیوم با ظرفیت 4 و اکسیژن در هوا ایجاد شود. در ترکیب مواد معدنی پوسته زمین تیتانیوم به شکل اکسید و یا ترکیب با عناصری چون آهن و کلسیم یافت می شود. مهمترین منبع معدنی که دارای تیتانیوم است، ایلمنیت است که به دو طریق سولفات یا کلرید می تواند به تیتانیوم دی اکسید تبدیل شود. تیتانیوم دی اکسید حاصل از این دو فرایند به صورت بلور و روتیل است. شکل آناتاز این ترکیب، طبق فرآیند سولفات حاصل می شود که نرم بوده و در تولید الیاف و کاغذ استفاده می شود.
کاربرد تیتانیوم دی اکسید
در بسیاری از سطوح و کاربردهایی که نیاز به شفافیت و یا مات بودن زیادی دارند، به عنوان رنگدانه از تیتانیوم دی اکسید استفاده می شود. این ماده علاوه بر دادن شفافیت به رنگ ها، به بقای آن پرداخته و از سطوح رنگ شده محافظت می کند. تیتانیوم دی اکسیدی که در ترکیب چسب، لاستیک و پلاستیک به کار برده می شود، می تواند از ایجاد شکنندگی و ترک های ناشی از برخورد نور خورشید به پلاستیک ها جلوگیری کند. بیشتر از 80 درصد از این ماده معدنی در صنایع کاغذسازی، تولید پلاستیک و تولید رنگ و پوشش کاربرد دارد. بعد از این 80 درصد، بقیه تولیدات تیتانیوم دی اکسید در شیشه سازی، صنایع سرامیک و تولید محصولات آرایشی و بهداشتی کاربرد دارد.
تیتانیوم دی اکسید جذب کننده نور UV بوده و وقتی در مقابل نور مرئی قرار می گیرد، شفاف می شود. این حالت ها از این ماده معدنی در زمانی ایجاد می شود که در مقیاس بسیار ریز و نانویی باشد. پس با این خصوصیات در ترکیب کرم های ضد آفتاب استفاده می شود و با تشکیل مانعی، از برخورد تابش های مضر به پوست جلوگیری می کند. پس کرم های ضد آفتابی که حاوی تیتانیوم دی اکسید هستند، از سرطان پوست جلوگیری می کنند.
همچنین از تیتانیوم دی اکسیدها در مقیاس نانو به عنوان کاتالیزور در صنایعی چون خودروسازی استفاده می شود که از انتشار گازهای مضر جلوگیری می کند. استفاده در نیروگاه ها نیز باعث حذف اکسیدهای نیتروژن می شود.
نکات ایمنی مربوط به تیتانیوم دی اکسید
نمک معدنی تیتانیوم دی اکسید سمی نبوده و قابل اشتعال نیست. اما کسانی که با این رنگدانه ها به مدت طولانی کار می کنند، ممکن است به دلیل محرک بودن سیستم تنفسی دچار آسیب های تنفسی شوند. چون این ماده با ورود به سیتم تنفسی و ترکیب با مخاط مرطوب داخل مجاری، حساسیت های شدید تنفسی و آلرژی را ایجاد می کند. محل نگهداری تیتانیوم دی اکسید نیز باید خشک و خنک باشد و در این مکان ها تهویه مناسب برقرار باشد. از قرار دادن آن ها در کنار مواد آتش زا و مواد شیمیایی دیگر خودداری کنید.
در کل استفاده از نمک تیتانیوم دی اکسید به عنوان افزودنی مواد غذایی، ایمن بوده و بعد از ورود به داخل بدن وارد خون شده و از سیستم گوارش بدون هیچ جذبی، دفع می شود.
آسیب به محیط زیست
کارخانه های تصفیه آب بیشتر تیتانیوم دی اکسید را به شکل نانوذرات وارد محیط زیست می کنند. چون با شستن رنگدانه های لوازم آرایشی و بهداشتی، مواد موجود در آن که شامل تیتانیوم دی اکسید نیز است، وارد فاضلاب می شود. در هنگام تصفیه، این مواد به صورت فاضلاب جدا شده و با تزریق داخل خاک روی آن منتشر می شود. این ماده به دلیل حلالیت کمی که دارد، در محیط خاکی و آبی بعد از تشکیل سنگدانه ها، پایدار می شود. حلالیت تیتانیوم دی اکسید در خاک در صورت وجود مواد آلی محلول و ذرات رس، زیاد می شود.
اسید سیتریک اسیدی ضعیف با فرمول مولکولی C8H8O7 بوده و اسیدی طبیعی است که در میوه ها و سبزیجاتی چون مرکبات و گوجه فرنگی وجود دارد. این ماده به عنوان ماده ای غیرسمی و خوراکی، می تواند در ایجاد طعم بهتر مواد غذایی مختلف استفاده شود. جداسازی اسید سیتریک برای اولین بار در سال 1784 توسط کارل ویلهم شیل از آب لیمو انجام شد. او ابتدا سیترات کلسیم را جدا و اسید سولفوریک را به آن اضافه کرد تا این که اسید سیتریک مایع به دست آمد.
آدامز و گریموکس کسانی بودند که با استفاده از گلیسرول توانستند در سال 1880، اسید سیترک را سنتز کنند. وهمر نیز کسی بود که در سال1893 اسید سیتریک را از محیط پنی سیلیوم به دست آورد. این محیط حاوی قند و اسیدهای معدنی بود. تا اینکه روش معمول تهیه اسید سیتریک از آسپرژیلوس نایژر در سال 1913 توسط زاهوراسکی استفاده شد. روش کشت غوطه ور نیز روشی است که در سال 1940 گسترش یافت.
اسید سیتریک آبدار و خشک
دو نوع اسید سیتریک وجود دارد. اسید سیتریک آبدار اسید سیتریکی مونوهیدراته است که با تبلور از آب سرد به دست می آید. اسید سیتریک آبدار مونو هیدرات طعم اسیدی و ترشی به مواد غذایی داده و به عنوان آنتی اکسیدان و نگهدارنده در بسیاری از مواد غذایی چون نوشیدنی های میوه ای و بیسکویت استفاده می شود. از اسید سیتریک آبدار به عنوان کنترل کننده PH و افزاینده مدت نگهداری مواد استفاده می کنند.
وقتی اسید سیتریک آبدار را تا دمای 78 درجه سانتی گراد حرارت دهند، نوع خشک این اسید به دست می آید. اسید سیتریک خشک و بدون آب به شکل جامد خشک بی رنگ و بدون بو بوده و تهیه آن از راه تبلور از آب گرم به دست می آید. نقطه ذوب اسید سیتریک خشک، 156 درجه و نقطه جوش آن 310 درجه سانتی گراد است.
از تفاوت هایی که میان اسید سیتریک آبدار و خشک وجود دارد، دانه بندی آن هاست که نوع خشک اسید سیتریک پودری و اسید سیتریک آبدار، کریستالی است. همان طور که در بالا نیز گفته شد، فرآوری اسید سیترک آبدار از تبلور آب سرد و نوع خشک از تبلور آب گرم است.
کاربردهای اسید سیتریک آبدار و خشک
اسید سیتریک آبدار و خشک اولین استفاده ای که دارند در مواد غذایی و برای دادن طعم بهتر و زیاد کردن مدت زمان ماندگاری آن هاست. در تولید بستنی در برخی از شرکت ها از این اسید به عنوان امولسیون کننده استفاده می کنند تا گلبول های چربی را دور نگه دارند. در تولید غذاهای منجمد و تولید چربی ها و روغن ها اسید سیتریکی که استفاده می شود، کمپلکس هایی را بین سیترات ها و فلزات ایجاد می کنند که نقش آنتی اکسیدان و نگهدارنده را دارند. بالا بردن کیفیت نان و آرد، ترش کردن زیتون و ترشی جات، نگهدارنده سوسیس و کالباس و ... از جمله کاربردهای دیگر اسید سیتریک آبدار و خشک است.
در ساخت لوازم آرایشی و بهداشتی مانند کرم ها و پمادها به عنوان تنظیم کننده PH، این ماده کاربرد دارد. در نرم کردن آب ها نیز در ساختار صابون ها، پودرهای لباس شویی و شامپوهای ضد شوره استفاده می شود.
در پزشکی برای این که مکمل های کلسیم به راحتی در بدن هضم و جذب شوند، به آن ها اسید مذکور اضافه می شود. از اسید سیتریک و نمک های آن به عنوان ماده ضد انعقاد خون استفاده می شود. چون این اسید می تواند با یون کلسیم تشکیل کمپلکس داده و در بیمارانی که خونریزی شدید دارند، به انعقاد و بسته شدن خون کمک می کند.
برای پاک کردن سطح الیاف و بهتر کردن رنگ نسوج و الیاف از اسید سیتریک استفاده می شود. در کارخانه های تولید برق و تصفیه خانه ها برای از بین بردن دی اکسید گوگرد از سوخت های گازی، از محلول بافر این ماده استفاده می کنند. در رنگ سازی، استخراج نفت، آب فلز کاری، پلاستیک سازی و ... این ماده کاربرد دارد.
نکات ایمنی کاربرد اسید سیتریک آبدار و خشک
این اسید ماده ای خورنده بوده و اگر با پوست تماس پیدا کند، سوختگی های شیمیایی پوست ایجاد شده و پوست تاول می زند. با تنفس غلظت بالای بخارات اسید سیتریک، دهان، بینی و گلو دچار سوزش می شود. خوردن این اسید می تواند زخم های شدیدی را در دستگاه گوارشی ایجاد کند. چون اسید سیتریک می تواند اسیدیته خون را تغییر داده و سلامت انسان را دچار آسیب کنند.
ماهی ها از دسته مهره داران هستند که برای زندگی به آب نیاز دارند. بخش تنفسی در این جانداران آبشش بوده، شکل ظاهری بدن آن ها دوکی و پوستی دارند که از فلس پوشیده شده است. انواع ماهی ها با توجه به شکل، اندازه، رنگ، نوع تغذیه و نوع واکنش هایی که دارند متفاوت هستند. این گروه از جانداران در کنار دوزیستان، خزندگان، پرندگان، پستانداران و بی مهرگان، جزء شش گروه اصلی جانوران هستند. انواع مختلفی از ماهی ها در آب های مختلف و اعماق متفاوتی از آن ها می توانند زندگی کنند. ماهی ها جانورانی خونسرد هستند که تا به حال بیش از 40 هزار نوع از آن ها شناسایی شده است.
ساختار بدنی ماهی ها
ظاهر ماهی ها دوکی بوده و از پوشش سختی تشکیل شده اند که در تمام حفره های بدن آن ها و حتی سوراخ چشم، نفوذ می کند. فلس ها وظیفه حفاظت از پوست، عضله ها و اعضای بدن ماهی ها را بر عهده دارند که به شکل دایره ای دور بدن آن ها را گرفته اند. همچنین اندازه فلس ها تا حد میکروسکوپی می تواند کوچک باشد و حداکثر بزرگی آن ها نیز به اندازه یک سکه دو ریالی، می تواند باشد.
در ساختار بدنی ماهی ها، بال ها به عنوان زایده های اصلی به حرکت جاندار کمک می کنند. در ماهی ها دو نوع باله وجود دارد. یکی زوج که شامل باله های سینه ای و شکمی است و دیگری فرد که شامل باله های پشتی، دمی و مخرجی است. حفره های تشکیل دهنده بدن ماهی ها نیز شامل دهان، آبشش ها، چشم ها و مخرج هستند.
سیستم های تشکیل دهنده بدن ماهی ها
قلب ماهی ها که از یک بطن، یک دهلیز و یک سینوس سیاهرگی در اول دهلیز تشکیل شده است، در کنار رگ های خونی، سیستم گردش خون آن ها را تشکیل می دهند. دستگاه تنفس در این جانداران نیز از دو آبششی که در دو سمت سرماهی ها قرار دارند، انجام می شود. این عمل شامل گرفتن اکسیژن از آب و پس دادن دی اکسید کربن به آن است. تخمدان به عنوان اندام تولید مثلی در ماهی های ماده و بیضه ها به عنوان اندام تولید مثلی در نوع نر هستند. اما در برخی از انواع ماهی ها، هر دو نوع غده های جنسی نر و ماده وجود دارد که ماهی های دوجنسی نامیده می شوند.
دستگاه گوارش در ماهی ها شامل دهان است که دهان روی زبان، سقف دهان و یا دندان دارد. سپس به ترتیب گلو، مری، معده و روده قرار دارد که جذب غذا در آن بوده و در نهایت مخرج است و دفع مواد زاید از طریق آن انجام می شود. نیمکره های تشکیل دهنده مغز در ماهی ها، کوچک و مخچه با ده جفت عصبی که دارد، اندازه بزرگتری دارد.
کیسه شنا به عنوان عضوی از بدن ماهی ها است که تعادل بدن آن ها را کنترل کرده و همچنین می توانند در تولید صدا موثر بوده و به تنفس جاندار کمک کنند.
انواع ماهی ها
ماهی های استخوانی
بدن ماهی های استخوانی دارای اسکلت و آرواره بوده و تعداد پولک های تشکیل دهنده پوست بدن آن ها در پیری و جوانی یکی است. از غده های موجود در زیر پوست آن ها، مخاطی ترشح می شود که موجب لغزندگی پوست آن ها می شود. اسکلت بدنی آن ها از جمجمه، مهره های گوناگون، دنده ها و نخاعی داخل دنده ها تشکیل شده است. ماهیچه ها در اتصال به ستون مهره ها و در دو طرف بدن آن ها قرار دارند.
ماهی های غضروفی
خونگرم بودن، تولید مثل به شکل زنده زایی و داشتن مغز بزرگ، از خواص ماهی های غضروفی است که اسکلتی از غضروف دارند. سختی اسکلت ماهی ها به دلیل جذب کلسیم و پولک های تشکیل دهنده بدن آن ها از دندان های آن هاست. سفره ماهیان و کوسه ها از این دسته هستند.
ماهی های بدون آرواره
ماهی های بدون آرواره از نقاط بسیاری شبیه به هم هستند و تفاوت آن ها بیشتر در محل زندگی آن هاست. در بدن آن ها اسکلت نیست و به جای آن، میله ای ساده و انعطاف پذیر وجود دارد. مارماهی ها که دارای دهانی در میان سوراخ دایره ای متشکل از دندان های ریز هستند و هاگفیش ها که دهان زایده داری در اطراف بدن دارند، جزء دسته ماهی های بدون آرواره هستند. فقط یک سوراخ و آن هم که مربوط به بینی است، در ماهی های هاگفیش وجود دارد.
سود پرک همان هیدروکسید سدیم است که به نام های کاستیک سودا، سود کاستیک و ... خوانده می شود. این ماده معدنی جامد و سفید رنگ بوده، دمای ذوب 1390 درجه سانتی گراد و چگالی 2,13 گرم بر سانتی مترمکعب دارد. این ماده به شکل پرک یا گرانوله (پولکی یا پرکی) است. سود پرک به راحتی رطوبت را جذب می کند و چون دارای ویژگی خورندگی است، هنگام کاربرد باید به نکات ایمنی دقت کرد. حلالیت سود پرک در آب، بالا و در متانول و اتانول، کمتر از آب است. واکنش حل شدن این ترکیب معدنی در آب، به شدت گرماده است.
تولید سود پرک
یکی از روش های تولید سود پرک، استفاده از فرآیند الکترولیز محلول سدیم کلرید است. در یکی از این روش ها، پیل جیوه کاستنر- کلنر تشکیل می شود که در این پیل، جیوه به سمت کاتد رفته و از ترکیب ملغمه سدیم به دست آمده با آب، سود پرک تولید می شود. اما این روش به دلیل این که جیوه سمی است، استفاده کمتری دارد. روش دیگر تولید سود پرک استفاده از پیل دیافراگم است. آب نمک از طریق همین دیافراگمی که بین محیط کاتدی و آندی وجود دارد، جابجا می شود. حرکت الکترولیت از سمت آند به کاتد بوده و در نهایت سودی که تشکیل می شود، با فرآیند تبخیر، نمک آن جدا می شود. در این روش، گاز کلر و هیدروژن نیز آزاد می شود.
یکی دیگر از روش های تولید سود پرک، سودا- آهک است که قدیمی تر بوده و این سود از واکنش بین سودااش (هیدروکسید کلسیم) و کربنات سدیم تشکیل می شود.
در همه این روش ها سودی که تولید می شود، وارد دستگاه های خنک کننده می شود تا پولک سفید و یا سود پرک را تولید کند.
بسته بندی
بسته بندی سود پرک بعد از تولید، در کیسه های دولایه و لمینت دار دو لایه انجام می شود. جنس این کیسه ها از پلی اتیلن و پلی پروپیلن بوده و در اندازه های 25 کیلوگرمی انجام می شوند. علاوه بر کیسه، در بشکه ها نیز این ماده عرضه می شود. یکی از خواص سود پرک در چربی زدایی از سطوح مختلف فلزی، کف و ... است. به این فرآیند که در نتیجه چربی گیر بودن آن است، صابونی شدن گفته می شود.
کاربردهای سود پرک
سود پرک به دلیل خاصیت قلیایی قوی که دارد بیشترین کاربرد (در حدود 65 درصد از میزان تولید شده از آن) را در صنعت دارد. از میان این مقدار نیز 25 درصد در تولید کاغذ کاربرد دارد. در گذشته (در مصر باستان) برای به دست آوردن آب های قلیایی، خاکسترهای گیاهی را با سودهای سوزآوری که رقیق شده بودند، ترکیب می کردند. در صنعت نساجی، در توید آلومینیوم از سنگ معدن، تولید نمک های سدیم، پاک کننده ها، تنظیم PH، تصفیه آب و بالابردن میزان PH آن و ... سود پرک کاربرد دارد. در تصفیه آب، سود پرک، خورندگی آن را کم کرده و میزان فلزات سنگینی چون قلع و سرب که در آب وجود دارند، کاهش می یابد. در صنایع غذایی برای شست و شو دادن و جدا کردن پوست میوه ها و سبزیجات، برای آماده سازی قهوه و شکلات، تولید رنگ کارامل، در تولید بستنی برای سفت کردن آن، تولید نودل و نوشیدنی های بدون الکل و ... استفاده می شود.
برای تولید سلول های سوختی و همچنین تولید سدیم متیلات در واکنش های تولید بیواتانول و بیودیزل، از سود پرک استفاده می شود. در توربین های بادی، رزین های اپوکسی که استفاده می شوند، با استفاده از سود پرک تولید می شوند. در صنایع چرم سازی، تولید داروهای ضدانعقاد، رنگرزی، نفت و گاز و پتروشیمی، تولید مواد شوینده و ضدعفونی کننده، سود پرک به کار برده می شود.
نکات ایمنی نگهداری و کار با سود پرک
سود پرک به دلیل جاذب رطوبت و دی اکسید کربن بودن و حلالیت سریعی که در آب داشته و گرمای زیادی تولید می کند، باید در ظروف مجهز و به دور از آب و اسیدها نگه داری شود. این ماده در صورت برخورد با پوست، موجب از بین بردن پروتئین ها و چربی های آن شده و سوختگی های شدیدی را ایجاد می کند. پوشیدن لباس ایمنی خاص، استفاده از دستکش و ماسک، می توان از این پیشامدها جلوگیری کرد. در صورت تماس با چشم، باید آن را با آب فراوان به مدت طولانی (10 تا 15 دقیقه) شسته سپس به پزشک مراجعه کنید. در صورت ورود این ماده داخل بدن، با سوزاندن مری و رگهای خونی، خونریزی داخلی را سبب شده و منجر به مرگ فرد می شود.