ید عنصری از جدول تناوبی با عدد اتمی 53 است که به گروه 17 و تناوب پنجم از آن تعلق دارد. این عنصر با نماد شیمیایی I نمایش داده شده و در دمای اتاق به حالت فیزیکی جامد قرار دارد. ید به رنگ بنفش بوده و در دسته ی نافلزات قرار می گیرد. این عنصر در دسته ی هالوژن ها قرار داشته و با عناصر کلر، برم و فلوئور هم گروه است که خواصی مشابه با آن ها را از خود نشان می دهد. از مهمترین ویژگی های عنصر ید به دلیل آرایش الکترونی خود است که 5 الکترون در تراز فرعی p داشته و با گرفتن یک الکترون به آرایش پایدار اوکتت می رسد.
تاریخچه عنصر ید
در سال 1811 میلادی شیمیدان فرانسوی به نام برنارد کورتوی برای اولین بار کشف شد. ماجرای کشف عنصر ید به این ترتیب بود که در زمان جنگ برای تولید باروت نیاز به سدیم کربنات برای تولید پتاسیم نیترات بود. با سوزاندن درخت بید، از خاکستر آن، سدیم کربنات به دست می آمد. بعد از طولانی شدن جنگ و کم شدن تعداد درختان بید، باروت را از خاکستر جلبک دریایی تهیه کردند. در این روش تهیه، اسید سولفوریک برای حذف آلودگی های گوگردی که در ظروف تهیه این ماده بود، استفاده می شد.
وقتی به طور تصادفی مقدار زیادی اسید سولفوریک در این ظرف برای تمیز کردن پتاسیم نیترات ریخته شد، خروج بخار بنفش رنگی مشاهده شد که با برخورد به لوله سرد، به صورت بلوری در آمد. کورتوی به دلیل این که جنگ بود و فرصت کافی برای تحقیق درباره این تحقیق نداشت، مقداری از ماده جدید را برای دانشمندانی چون گیلوساک، آندره آمپر، نیکولاس کلمنت و چارلز برنارد دسورمز فرستاد. نام گذاری این عنصر نیز برگرفته از کلمه یونانی یودیس به معنای رنگ بنفش از طرف گیلوساک بود.
خواص عنصر ید
ید به عنوان یکی از هالوژن ها، توانایی واکنش پذیری بالایی دارد. این عنصر پایدار بوده و پرتوزا نیست. ید را می توان به صورت ترکیبات مختلفی در پوسته زمین یافت به طوری که از نظر فراوانی، 63 امین عنصر در پوسته زمین محسوب می شود. فراوانی هالوژن ها در آب دریاها در مقایسه با خشکی زیاد است، زیرا این عنصر در آب انحلال پذیر است.
با واکنش بین یدید پتاسیم با سولفات مس، می توان ید خالص تولید کرد. ید از نظر خاصیت مغناطیسی یک دیامغناطیس بوده و نقطه ذوبی برابر با 236,66 درجه سانتی گراد دارد.
کاربر عنصر ید
از کاربردهای مهم ید در صنایع پزشکی، عکاسی (از یدید پتاسیم) و تولید رنگ هاست. یدی که در ترکیب نمک خوراکی وجود دارد، عاملی برای کمک رساندن به مغز برای رشد غده تیروئید است. برای ساخت مواد منفجره نیز، این عنصر به صورت ترکیب یدید نیتروژن کاربرد داشته و در پیشگیری از بیماری گواتر مورد استفاده قرار می گیرد. از ترکیب ید با الکل در ساخت مواد ضدعفونی کننده استفاده می کنند. همچنین برای پاکسازی آب های آشامیدنی و ضدعفونی کردن زخم ها از ید بهره می برند.
یکی از کاربردهای امروزی عنصر ید به عنوان ترکیب یدید نقره در کنار برمید نقره، برای بارور کردن ابرها جهت تولید باران های مصنوعی است. ترکیبی از ید که برای زیاد کردن روشنایی در لامپ ها استفاده می شود، یدید تنگستن است.
نقش عنصر ید در سلامتی بدن
ید یکی از عناصر مور نیاز بدن انسان است که به اندازه 20 تا 50 میلی گرم از وزن بدن را تشکیل می دهد. از این مقدار، 8 گرم در غده تیروئید وجود دارد و با کمبود آن از این مقدار مشکلات زیادی برای بدن پیش می آید. چون تولید هورمون تیروکسین در بدن به کمک عنصر ید انجام می شود. هورمون از مهمترین مواردی هستند که رشد انسان موثر هستند به همین دلیل کمبود هر یک از آن ها، سبب بیماری های مختلف می شود. کمبود عنصر ید نیز در نتیجه کمبود این عنصر و کاهش تولید هورمون تیروکسین ایجاد می شود.
از نقش های دیگر عنصر ید، سلامت دستگاه عصبی و مفید بودن برای رشد دندان ها و استخوان هاست. همچنین تعادل سوخت و ساز در بدن به کمک عنصر ید انجام شده و پروتئین سازی با این عنصر، فعال می شود. ید در بدن از ابتلا به سرطان جلوگیری کرده و انرژی بدن را محافظت می کند. به تقویت مو و استحکام ناخن نیز کمک می کند. از عوارض کمبود ید در بدن می توان به بیماری گواتر، ابتلا به کرتی در نوزادان، ایجاد پف در دست ها و صورت، زیاد شدن وزن، گیجی و کم حافظگی و ... می توان اشاره کرد.
به ترکیبات شیمیایی که متشکل از آلکان ها به اضافه یک یا دو هالوژن هستند آلکیل هالید گفته می شوند. به آلکیل هالید، هالو آلکان و یا آلکان های هالوژنه نیز می گویند. وقتی در هیدروکربن های آلیفاتیک به جای اتم های هیدروژن، اتم های هالوژن جایگزین شود، آلکیل هالید تشکیل می شود. آلکیل هالیدها به عنوان زیرمجموعه ای از هالوکربن ها هستند. با استفاده از مواد اولیه ای چون آلکان ها، آلکن ها، اسید کربوکسیلیک ها و الکل ها و هالوژن ها می توان یک آلکیل هالید ساخت. کربنی که در ساختار آلکیل هالید دارای هالوژن است، کربن با هیبرید sp3 دارد.
انواع آلکیل هالید
با وارد شدن هالوژن در ساختار هیدروکربن ها به جای اتم هیدروژن و تشکیل کربن با هیبرید sp3 هالوژن دار، آلکیل هالید تشکیل می شود. اما با توجه به این که جایگاه هالوژن در هیدروکربن ها کجاست، آلکیل هالیدها می توانند به انواع مختلف آلکیل هالید نوع اولی، نوع دوم و نوع سوم تقسیم می شوند. نوع پیوندی که بین هالوژن با کربن در هیدروکربن تشکیل می شود، پیوند یگانه و ساده است.
آلکیل هالید نوع اول
آلکیل هالید نوع اول به آلکیل هالیدی گفته می شود که اتم هالوژن متصل به کربنی باشد که فقط یک گروه آلکیل به آن متصل است. اتیل برمید نمونه ای از آلکیل هالید نوع اول است.
CH3 ― CH2 ― Br
گروه آلکیلی که در پیوند با کربن متصل به اتم هالوژن وجود دارد، می تواند هر نوع آلکیل و با هر پیچیدگی باشد. در این نوع از آلکیل هالیدها، هالوژن به CH2― متصل می شود. اما متیل هالید (CH3 ―X)، استثنا بوده و به عنوان آلکیل هالید نوع اول شناخته می شود.
آلکیل هالید نوع دوم
آلکیل هالید نوع دوم به انواع آلکیل هالیدهایی گفته می شود که اتم هالوژن در اتصال مستقیم با کربنی است که دو گروه آلکیل با آن در پیوند هستند. دو گروه آلکیل متصل به کربن هالوژن دار می تواند هر نوع آلکیلی بوده و یکسان و یا متفاوت باشد. 2- برمو پروپان مثالی از آلکیل هالید نوع دوم است. در این جا، هالوژن به CH با دو پیوند متصل می شود.
آلکیل هالید نوع سوم
در آلکیل هالید نوع سوم، اتم کربنی که هالوژن در پیوند با آن است، دارای سه گروه آلکیل است. این جا اتم هالوژن به کربن C با سه پیوند متصل می شود. مانند آلکیل هالید نوع دوم، گروه های آلکیل می توانند به هر صورتی بوده و یکسان و یا متفاوت باشند. 2- برمو 2- متیل پروپان نمونه ای از آلکیل هالید نوع سوم است.
خواص آلکیل هالید
آلکیل هالیدها در حالت خالص بی رنگ هستند اما آلکیل برمیدها و آلکیل یدیدها، رنگ های مختلفی در برابر نور خورشید پیدا می کنند. اکثر آلکیل هالیدها به صورت حالت فیزیکی مایع و جامد هستند به جزء متیل کلرید، اتیل کلرید، متیل برمید و بعضی از کلروفلوئورو متان ها که به صورت گاز دیده می شوند. از ویژگی های آلکیل هالیدها قطبی بودن است. نقطه جوش آلکیل هالیدها در مقایسه با هیدروکربن های متناظر خود، بالاتر است، زیرا این ترکیبات آلی، هم جرم مولکولی بیشتری در مقایسه با آن ها دارند و هم قطبی هستند. این عوامل باعث افزایش نیروی جاذبه بین مولکولی در آن ها شده و نقطه جوش بالا می رود.
با این که آلکیل هالیدها قطبی هستند، ولی به میزان کمی در آب حل می شوند. چون انرژی بالایی برای غلبه بر پیوندهای هیدروژنی مولکول های آب و همچنین نیروهای جاذبه بین مولکولی آلکیل هالیدها نیاز است. با کم بودن انرژی آزاد شده از تشکیل پیوند بین آلکیل هالید با مولکول های آب، می توان به این نتیجه رسید که این ترکیبات انحلال کمی در آب دارند.
از نظر شیمیایی، آلکیل هالیدها می توانند در واکنش های جانشینی نوکلئوفیلی (هسته دوستی) و واکنش های حذفی شرکت کنند و همچنین می توانند با فلزات وارد واکنش شیمیایی شوند.
کاربرد آلکیل هالید
یکی از کاربردهای آلکیل هالیدها در تولید کلروفلوئوروکربن هاست که سمی نبوده و کاربرد زیادی دارند. نمونه هایی از این ترکیبات، CFC-11 و CFC-12 است. اما چون این ترکیبات موجب تخریب لایه اوزون می شوند، به همین دلیل به جای آن ها از هالوآلکان ها دیگر استفاده می شود. یکی از کاربردهای مهم آلکیل هالیدهای سیر نشده، در تولید پلی کلرواتان (PVC) است که از کلرواتن استفاده می شود.
ثابت یونش اسیدی یا همان ثابت تفکیک اسیدی به معیار اندازه گیری قدرت اسیدیته در یک محلول گفته می شود. در فرآیندهای اسیدی و بازی، ثابت یونش اسیدی در واقع برابر با ثابت تعادل برای یک فرآیند شیمیایی تفکیک است. مقدارثابت یونش اسیدی در دمای مشخص تغییرنمی کند.
اسید چیست؟
اسید در لغت به موادی ترش مزه گفته می شود که رنگ کاغذ تورنسل آبی را قرمز می کند. اما تعاریف بسیاری از سوی شیمیدانان برای اسیدها ارائه شده است. اسید لوئیس، اسید برونستد- لوری و اسید آرنیوس از جمله این تعریفات است.
اسید لوئیس
بر طبق تئوری اسید لوئیس، اسید ماده است که با یک جفت الکترون می تواند یک پیوند کووالانسی شکل دهد. با این اوصاف و بر اساس این تئوری، ترکیباتی که هیدروژن ندارند هم می توانند یک اسید باشند. مانند آلومینیوم تری کلرید با فرمول AlCl3 و یا بور تری فلوئورید با فرمول BF3 اسید هستند.
اسیدهای برنستد- لوری
رایج ترین نظریه در مورد تعاریف اسیدها تئوری برنستد- لوری است. طبق تئوری اسید برونستد- لوری، مولکول یا یونی که می تواند دهنده پروتون باشد به عنوان اسید خوانده می شود.
اسید آرنیوس
آرنیوس معتقد بود اسیدها حین حل شدن در آب تفکیک شده و ذرات بارداری به نام یون ایجاد می کنند. او به دلیل ارائه این تلاش ها جایزه نوبل شیمی سال 1903 را از آن خود کرد.
طبقه بندی اسیدها
اسیدها به دو گروه اسید قوی و اسید ضعیف تقسیم می شوند. اسیدی قوی تر است که قابلیت از دست دادن پروتون را داشته باشد. به اسیدی که در یک محلول قابل تفکیک به طور کامل باشد، اسید قوی می گویند. اسیدهای قوی به طور کامل در حلال یونش می شوند. این اسیدها بیشتر در صنایع قابل استفاده هستند. اسید هیدروکلریک، هیدرویدیک اسید، هیدروبرومیک اسید، اسید نیتریک یا جوهر شوره، اسید سولفوریک یا جوهر گوگرد از اسیدهای بسیار قوی هستند. غلظت اسیدی معمولا برحسب PH ارائه می گردد. با افزایش قدرت اسیدی، ثابت یونش اسیدی هم بزرگتر می شود.
اسید ضعیف
به اسیدهایی که به شکل ناچیزی یونیزه می شوند. اسیدهایی مانند اسید کربنیک، اسید فسفریک، اسید اگزالیک، اسید استیک و اسید هیدروفلوئوریک از جمله اسیدهای ضعیف هستند. در واقع این اسیدها که شامل اکثر اسیدها می شوند، در حین حل شدن پروتون های خود را کامل از دست نمی دهد و تفکیک آن ها به طور کامل انجام نمی شود.
ثابت یونش اسیدی چیست؟
برای مقایسه میزان قدرت یک اسید از معیاری به نام ثابت یونش اسیدی استفاده می شود. ثابت یونش یک اسید را با Ka نشان داده می شود که به صورت حاصل ضرب غلظت مواد فراورده تقسیم بر حاصل ضرب غلظت مواد واکنش دهنده به دست می آید. به عنوان مثال برای بیان ثابت یونش اسیدی داریم :
HA (aq) + H2O (I) ↔ H3O+ (aq) + A- (aq)
Ka = [H3O+] [A-] / [HA]
در این رابطه تمام غلظت ها بر حسب مول بر لیتر بیان می شود. همچنین چون غلظت اب خالص مقداری ثابت است، در رابطه ثابت یونش اسیدی به صورت یک نوشته شده و تاثیری در این رابطه ندارد. باید توجه داشت هر چه میزان عددی ثابت یونش اسیدی بیشتر باشد، اسید قوی تر خواهد بود.
رابطه ثابت یونش اسیدی با pKa
چون مقدار عددی Ka می تواند عدد بسیار بزرگ و یا بسیار کوچکی باشد، به همین دلیل از لگاریتم برای بیان این رابطه استفاده می شود. رابطه ثابت یونش اسیدی با pka به صورت زیر بیان می شود.
pKa = -log Ka
چون در این رابطه از لگاریتم منفی استفاده شده است، کوچک بودن Pka نشان دهنده بزرگ بودن Ka و بالا بودن قدرت اسیدی است.
عوامل موثر بر قدرت اسیدی
بسیاری از اسیدها دارای یک اتم هیدروژن هستند که با آزادسازی خود قادر است یک کاتیون و آنیون در آب ایجاد کند. غلظت یون های ایجاد شده هیدروژن با قدرت اسیدی رابطه ای مستقیم دارد.
هر چه شعاع اتمی بیشتر باشد به همان میزان قدرت اسیدی نیز افزایش می یابد. بطور مثال هیدرویدیک اسید اسیدی قوی تر از هیدروکلراید است زیرا ید از کلر بزرگ تر است. از عوامل موثر دیگر در قدرت اسیدی الکترونگاتیوی است. بین قدرت اسیدیته و میزان الکترونگاتیویته باز مزدوج رابطه مستقیمی وجود دارد.
همچنین هرگاه بار اتم مثبت باشد قدرت اسیدی هم افزایش می یابد. زیرا گرفتن بار منفی سخت تر از گرفتن پروتون از یک گونه خنثی است.
حلال
در حالی که اغلب میزان اسیدیته با حلالیت آب مورد ارزیابی قرار می گیرند اما در حلال های غیر آبی نیز می توانند تعریف داشته باشند. به عنوان مثال اسید استیک در آمونیاک مایع به طور کامل تفکیک می شود و می تواند یک اسید قوی تشکیل دهد با وجود اینکه در آب یک اسید ضعیفی است.
مس (Copper) عنصری از جدول تناوبی با عدد اتمی 29 است که به گروه 11 و تناوب چهارم از آن تعلق دارد. این عنصر با نماد شیمیایی Cu نمایش داده شده و فلزی به رنگ صورتی نارنجی است. از مهمترنی خواص عنصر مس توانایی هدایت جریان الکتریکی و گرماست. به همین دلیل در ساخت آلیاژهای فلزی چون استرلینگ و کوپرونیکل در ضرب سکه از آن استفاده می شود. سالانه در حدود 5,7 میلیون تن از فلز مس در جهان تولید می شود.
شکلی که مس در طبیعت وجود دارد، به صورت سنگ های معدنی است. از مهمترین کانی های حاوی مس می توان به آزوریت، مالاکیت و برنیت اشاره کرد. سولفیدهایی مانند کوولین و اکسیدهایی مانند کوپریت نیز از جمله سنگ های معدنی حاوی مس هستند. کربنات ها ترکیبات دیگری از مس در محیط هستند، ولی مس را به حالت آزاد نیز می توان یافت.
فلز Copper قابلیت چکش خواری داشته و به راحتی می تواند به شکل های مختلفی تبدیل شود. این فلز رسانایی بالایی در دمای اتاق دارد و در ترکیبات خود حالت های اکسایش 1+، 2+ و 3+ را می تواند داشته باشد. وقتی مس در برابر هوای مرطوب قرار بگیرد دچار اکسیداسیون شده و به رنگ سبز تبدیل می شود، چون تولید لایه ای از کربنات بازی می دهد.
تولید عنصر Copper
فلز مس در سه مرحله تغلیظ سنگ معدن، تبدیل سولفیدها و ترکیبات دیگر فلز مس به خود عنصر و خالص سازی، از سنگ های معدنی حاوی این عنصر تولید می شود.
در مرحله غلیظ سازی که با روش فلوتاسیون انجام می شود، سنگ معدنی به شکل پودر تبدیل می شود. سپس پودر سنگ معدن را با حلال آلی چون نفت مخلوط کرده و وارد تانکرهای بزرگی می کنند. در این تانکرها، محلول با آب و دترجنت ها مخلوط می شود. بعد از وارد کردن هوای فشرده به این تانکرها، بخش های سبک تر سولفید فلز مس با شناور شدن روی کف ایجاد شده جدا می شود. اما بخش های سنگین تر که رس ها و سیلیکات ها هستند، در ته تانکر ته نشین می شوند. بخش ته نشین شده به نام گانگ نامیده می شود.
کفی که حاوی Copper بود بعد از خروج از تانکرها، از طرق مختلفی چون برشته کردن سنگ معدن سولفید، شست و شو دادن و یا روش باکتریایی به مس تبدیل می شود. در روش سوزاندن، مس (I) سولفید تولید می شود که بعد از ترکیب با اکسیژن هوا به فلز تبدیل می شود. اما در روش شست و شو، مس (I) کلرید و مس (II) کلرید تولید می شود که با اضافه کردن نمک کلرید سدیم و انجام عمل الکترولیز، فلز مس حاصل می شود.
فرایندی که برای خالص کردن فلز مس تولید شده استفاده می شود، الکترولیز بوده که کاتد این سیستم، فلز مس خالص و یا ورقه های فولاد و آند آن، صفحات ناخالص است.
ترکیبات Copper
با توجه به اعداد اکسایش 1+ و 2+ در فلز مس که به نام کوپرو و کوپریک خوانده می شوند، ترکیباتی را ایجاد می کنند که به عنوان کاتالیزور در بسیاری از واکنش های شیمیایی و بیویوژیکی استفاده می شوند. از مهمترین ترکیبات مس که دوتایی هستند، اکسیدها، سولفیدها و هالیدها هستند. به طوری که ترکیباتی از اکسیدهای کوپرو و کوپریک، سولفیدهای مس (I) و مس (II) و هالیدهای کوپرو و کوپریک تشکیل می شود.
یکی دیگر از ترکیبات فلز مس، کمپلکس های کوئوردینانسی است که از ترکیب این فلز با لیگاندها تشکیل می شود. به عنوان مثال Copper در محلول آبی به صورت کمپلکس [Cu (H2O)6]2+ تبدیل می شود. از ترکیبات دیگر مس می توان به ترکیبات آلی فلزی آن اشاره کرد که در نتیجه ی تشکیل پیوند بین اتم کربن و فلز مس ایجاد می شود.
تاثیر اسیدها بر فلز Copper
به دلیل وجود فلز مس در سری الکتروشیمیایی در زیر هیدروژن، اسید هیدروکلریک و اسید سولفوریک بر آن بی تاثیر است. اما در اسید نیتریک رقیق و غلیظ و همچنین در اسید سولفریک غلیظ، حل می شود، زیرا آن ها در برابر این فلز خاصیت اکسیدکنندگی دارند.
کاربرد فلز Copper
فلز مس یکی از پرکاربردترین فلزات در دنیای امروز است. از کاربردهای این فلز می توان در تولید لوله های مسی، دستگیره های درب، آهنرباهای الکتریکی، مجسمه سازی، موتورهای الکترومغناطیسی، لامپ های خلأ، لامپ های پرتو کاتدی، کلیدها و تقویت کننده های الکتریکی، ظروف آشپزخانه و ... را نام برد.از این فلز در بیمارستان ها، ترکیب سولفات مس به عنوان سم کشاوری و تصفیه کننده آب و ساخت وسایل موسیقی مانند سازهای سلیمی و سازهای بادی نیز استفاده می شود.
تفاوت سوسپانسیون، کلوئید و محلول در چند بخش با هم فرق دارند. یکی از آن ها در اندازه ذرات است که کلوئید از سوسپانسیون کوچک تر و از محلول بزرگ تر است. تفاوت دیگر آن ها در رد شدن از کاغذ صافی است که ذره های سوسپانسیون به علت بزرگ بودن قادر به عبور از صافی نیستند ولی ذره های محلول و کلوئید به حدی کوچک هستند که می توانند به راحتی از صافی عبور کنند. همگن یا ناهمگن بودن نیز از تفاوت های دیگر است که کلوئید و سوسپانسیون به دلیل اینکه دو فاز دارند ناهمگن هستند اما محلول ها تک فازی بوده و همگن می باشند.
تفاوت سوسپانسیون، کلوئید و محلول در ته نشینی ذره ها نیز است که سوسپانسیون به مرور ته نشین می شود ولی محلول ها و کلوئیدها حتی با گذر زمان نیز ته نشین نمی شوند و پایدارند. پخش نور از تفاوت های دیگر آن هاست که ترکیب ذره های کلوئید و سوسپانسیون به علت درشت بودن قابلیت پخش نور را دارند، محلول اما چون ریز است نمی تواند نور را پخش کند.
کلوئیدها و سوسپانسیون از نظر ظاهری تیره و مات هستند ولی محلول ها دارای ظاهری شفاف می باشند.
تعریف کلی از سوسپانسیون، کلوئید و محلول
به مخلوط ناهمگنی که ذرات سازنده آن پس از گذشت زمان ته نشین خواهند شد، سوسپانسیون می گویند. این ذرات درشت تر از محلول ها و کلوئیدها هستند. سوسپانسیون ها پایداری ندارند. خاک در آب مثالی از یک سوسپانسیون است.
خواص سوسپانسیون
املاح در سوسپانسیون بسیار بزرگ هستند و ممکن است قطر آن حتی از 100 میلی متر بزرگتر باشد. این ذرات به راحتی قابل مشاهده هستند.
پایداری سوسپانسیون
از نظر ترمودینامیکی این محلول ها ناپایدار هستند اما از نظر جنبشی می توانند در طولانی مدت پایدار باشند، که تعیین کننده ماندگاری سیستم می توانند باشند.
محلول چیست؟
محلول ها به مخلوط همگنی گفته می شود که متشکل از ذرات بسیار ریزی هستند. این ترکیبات به قدری ریز هستند که در هنگام عبور نور از آن ها، انتشار نور حس نمی شود. یک محلول از حلال و حل شونده تشکیل شده است. نمک در آب می تواند یک نوع محلول باشد.
شباهت سوسپانسیون ها و محلول ها
محلول و سوسپانسیون از دویا چند جزء مخلوط تشکیل می شوند و از نظر شیمیایی از اجزا پیوند خورده به وجود نیامده اند. بر طبق ویژگی های فیزیکی، چگالی و حلالیت و اندازه می توان ذرات سازنده محلول ها و سوسپانسیون ها را جدا کرد.
کلوئید چیست؟
کلوئیدها از انواع مخلوط ها هستند که دارای ذراتی بزرگ تر از ذرات محلول می باشند. کلوئیدها قادر به پخش نور هستند. ذرات در کلوییدها به شکل پخش و معلق هستند. کلوئیدها معمولا متشکل از دو فاز پراکنده شونده و فاز پراکنده کننده هستند.
خاصیت کلوئیدها
اثر تنیدال
هنگام عبور پرتوهای نور از داخل مخلوط کلوئید، توسط ذرات سازنده آن پخش خواهند شد. به این پدیده اثر تنیدال گفته می شود.
لخته شدن
این عمل در اثر جای گیری ذره های باردار الکترولیت در میان ذره های کلوئیدی و کم شدن دافعه میان آن ها شکل می گیرد. جمع شدن ذره های کلوئیدی و لخته شدن آن ها حاصل کاهش این دافعه می باشد.
بار الکتریکی ذره های کلوئیدی
ذره های کلوئیدی نوعی بار الکتریکی دارند که باعث پایداری کلوئیدها می شود.
حرکت براونی
تماس ذره های کلوئیدی با هم باعث می شود مسیر آن ها عوض شده و باعث ایجاد حرکات نامنظم دائمی در آن ها شود که به این حرکات حرکت براونی می گویند.
ترکیب میان محلول و سوسپانسیون چیست؟
ترکیب میان محلول و سوسپانسیون، کلوییدها هستند. ذره ها در کلوئیدها به طور کامل با هم مخلوط می شوند ولی به دلیل ذرات آن نور را پراکنده می کنند همواره تیره به نظر می رسند. از این منظر آن ها شبیه به محلول ها هستند. ذرات آن ها اگر شکل و ظاهر یکسانی هم داشته باشد قابل جدا شدن از هم هستند درست مثل سوسپانسیون ها. هوای مه آلود یا پر از دود می تواند مثال خوبی از کلوئیدها باشد که هنگام تابش نور به آن ها، ذرات بزرگ کلوئیدی باعث بازتاب نور می شوند و در نتیجه قابل رویت هستند.
تشابه سوسپانسیون و کلوئید
مخلوط های سوسپانسیون و کلوئید دارای ماهیت یکسان هستند. به عبارتی سوسپانسیون جزء زیرمجموعه کلوئیدها محسوب می شود. تنها تفاوت شان در اندازه ذرات است که ذرات سوسپانسیون بزرگتر از ذرات کلوئیدی هست یعنی ذرات کلوئید به قدری ریزند که قابل تشخیص نیستند.