بررسی کاربردهای اسید استیک

اسید استیک که به نام های اسید اتانوئیک و اسد متان کربوکسیلیک نیز خوانده می شود، ترکیبی با فرمول مولکولی CH₃COOH است. این اسید با گروه کربوکسیل خود در دسته ی اسیدهای کربوکسیلیک قرار داشته و دومین و ساده ترین این اسیدها است. استیک در زبان لاتین به معنای سرکه بوده و همان سرکه است. این اسید از نظر ظاهری به صورت مایعی بدون رنگ بوده و اسید استیک خشک را اسید استیک یخچالی می نامند.

استیک اسید می تواند ترکیبات قطبی و غیرقطبی را در خود حل کرده و در دسته ی اسیدهای ضعیف قرار دارد. اگر اسید استیک غلظت بالایی داشته باشد، خورنده بوده و می تواند به پوست آسیب بزند. نمک، استر یا استیل اسید استیک به نام استات نامیده می شود. اسید اتانوئیک برای ساخت استات های فلزی استفاده شده و می تواند در فرایند چاپ به کار برده شود. اسید استیک یک ترکیب آلی با خاصیت ضد باکتری بوده و با توجه به این که توانایی حل کردن لیپیدها را دارد، برای ساخت ضدعفونی کننده ها به کار برده می شود.

اسید استیک در آب به راحتی حل شده زیرا یک حلال آب دوست و پروتیک قطبی محسوب می شود. از مخلوط اسید استیک با هگزان، کلروفرم و چند روغن، مخلوطی تهیه می شود که قابل اختلاط نیست. اسید استیک نمی توان با آلکان هایی که دارای زنجیره های بلند کربنی هستند، مخلوط شود. اسید استیک به عنوان یک حلال صنعتی به حساب می آید زیرا می تواند با هر دو نوع ترکیبات قطبی و غیرقطبی مخلوط شود.

تولید اسید استیک

اسید استیک می تواند به دو شکل طبیعی و مصنوعی تولید شود. بیشتر از 75 درصد از این اسید با کربونیلاسیون متانول ساخته می شود که در صنعت شیمیایی به کار برده می شود. در واکنش سنتز اسید اکریلیک کاتالیزوری ناهمگن و تولید اسید لاکتیک تخمیری، اسید استیک به عنوان یک محصول جانبی تولید می شود. در صنعت برای تولید اسید استیک از اکسیداسیون هوا، استالدهید، اکسید کردن اتانول و اکسیداسیون بوتان و بوتن استفاده می کنند. یکی از روش های تولید طبیعی سرکه به عنوان اسید استیک رقیق، از اتانول است که ابتدا تخمیر و سپس اکسیداسیون می شود.

کاربرد اسید استیک

به طور معمول از اسید استیک در سرکه استفاده می شود. ولی این اسید در فرایندهای صنعتی مهم مانند فیلم عکاسی (استات سلولز) و چسب چوی (پلی وینیل استات) کاربرد دارد. اسید اتانوئیک نقش حلال را در فرایندهای صنعتی مهم داشته و در تولید رنگ های مختلف، عطر، الیاف مصنوعی و ابریشم، تولید جوهر و رنگ، پلاستیک، لاستیک، ساخت آفت کش ها، صنعت فیلم و بطری های نوشابه کاربرد دارد. این ترکیب در آزمایش خون در آزمایشگاه بالینی، درمان عفونت گوش خارجی، داروسازی، محصولات بهداشتی، تمیز کننده های خانگی و همچنین به عنوان افزودنی در مواد غذایی و طعم دهنده غذا کاربرد دارد.

نکات ایمنی استفاده از اسید استیک

اسید استیک در غلظت بالا بسیار خورنده بوده و در تماس با پوست و چشم، باعث سوختگی می شود. استشمام این اسید باعث احساس سوزش در بینی شده و منجر به گلودرد و گرفتگی ریه می شود. تنفس این ماده منجر به سرفه، درد قفسه سینه، تحریک بینی و گلو و همچنین تهوع و استفراغ می شود.

اسید استیک قابل اشتعال بوده و در صورت سوختن، تولید گازهای سمی و خورنده می کند. وقتی این اسید در برابر گرما قرار می گیرد بخارات ناشی از آن در تماس با هوا، ترکیبات انفجاری ایجاد می کند. اسید استیک ر تماس با فلزات تولید گاز هیدروژن کرده و اگر ظروف محتوی آن در برابر گرما قرار گیرد، منفجر می شود.

هنگام کار با اسید استیک از لباس هایی استفاده کنید که در برابر اسید مقاوم باشد. همچنین این اسید باید از منابع احتراق حتی در حد یک جرقه به دور باشد. اسید استیک در ظروف مخصوص و در بسته نگهداری شده و از اکساینده ها، اسیدها و بازهای قوی و مواد غذایی و خوراکی به دور باشد.