سدیم هگزا متا فسفات

سدیم هگزا متا فسفات ترکیبی با فرمول شیمیایی NaPO₃ و ظاهر جامدی و سفید رنک است. این ماده به خوبی در آب حل شده و به عنوان یک جاذب رطوبت عمل می کند. نام های دیگری که سدیم هگزا متا فسفات با آن ها خوانده می شوند، سدیم پلی متا فسفات، متا فسفات سدیم، نمک کالا گن و نمک گراهام هستند. سدیم هگزا متا فسفات از زنجیرهای متوالی فسفات تشکیل شده و قابلیت انحلال در ترکیبات آلی را ندارد.

کشف سدیم هگزا متا فسفات برای اولین بار در سال 1849 توسط یک شیمیدان آلمانی بوده و بعد از سال ها وقتی تجزیه این ماده صورت گرفت، وجود آنیون چهار وجهی فسفات ثابت شد. همچنین تولید این ماده برای اولین بار در سال 1963 با گرما دادن متا فسفات سدیم بدون آب، صورت گرفت.

عملکرد این ماده در محیط های خنثی بالا است. در صورتی که مونو فسفات در شرایط اسیدی و تری سدیم فسفات و سدیم تری پلی فسفات در محیط های قلیایی به خوبی عمل می کنند.

یکی از خواص شیمیایی سدیم هگزا متا فسفات، واکنش پذیری با یون های فلزی است. با تشکیل کمپلکس ها در نتیجه ی این واکنش، کمک به نمک زدایی می شود. به طوری که به عنوان یک گیرنده در صنایع غذایی به صورت یک افزودنی استفاده می شود. در این ماده، متافسفات و سدیم وجود داشته و در محیط های اسیدی به سدیم ارتوفسفات و سدیم تری متا فسفات، تجزیه می شود.

تولید سدیم هگزا متا فسفات

در تولید سدیم هگزا متا فسفات، ابتدا با استفاده از یک واکنش دو مرحله ای، از ارتو مونو سدیم فسفات و مونو سدیم پیرو فسفات و حرارت دادن استفاده می شود. در مرحله دوم، به پیرو فسفات گرما داده شده و محصول نهایی تولید شده و خنک سازی انجام می شود.

اگر سدیم کربنات را با سدیم هگزا متا فسفات ترکیب کنید، ماده ای حاصل می شود که میزان PH بالا را سبب می شود. این ماده، آب سخت را نرم کرده و برای تولید مواد شوینده می تواند مفید باشد. همچنین از این ترکیب به عنوان یک دیسپرس کننده در تجزیه ی خاک رس و انواع خاک های دیگر استفاده می شود، زیرا این ترکیب دارای خاصیت پراکنده کنندگی است.

کاربرد سدیم هگزا متا فسفات

صنایع مختلفی مانند تولید محصولات غذایی، صنعت نفت، حفاری، تولید کاغذ، پتروشیمی، صنعت دباغی، فراوری چرم، متالوژی، تصفیه آب، تولید سیمان و ... از سدیم هگزا متا فسفات کمک می گیرند. فسفری که در ترکیب این ماده وجود دارد از خوردگی معدنی کلسیم، آهن، منیزیم و نمک ها، پیشگیری می کند. کاربرد سدیم هگزا متا فسفات در صنایع غذایی به جهت اعلام بی خطر بودن آن توسط سازمان غذا و داروی آمریکا است. در این صنعت از گرید خوراکی این ماده استفاده می شود.

کاربرد سدیم هگزا متا فسفات در تولید مواد شوینده

سدیم هگزا متا فسفات در ترکیب مواد شوینده به جهت داشتن خاصیت کی لیت ساز بودن به کار برده می شود. همچنین این خاصیت کمک می کند تا این ترکیب، یون های فلزی موجود در آب را کاهش داده و باعث کم شدن میزان سختی آن ن شوند. پس سدیم هگزا متا فسفات هم به عنوان نرم کننده و هم به عنوان یک دیسپرس کننده به کار برده می شود. لخته شدن مواد و ذرات معلق در محلول های آبی با خاصیت دیسپرس کنندگی این ترکیب، پیشگیری می شود. برای این که ذرات رنگ منتشر شود در صنعت تولید آن ها سدیم هگزا متا فسفات کاربرد دارد.

کاربرد سدیم هگزا متا فسفات به عنوان دیسپرس کننده

توزیع بارهای یونی مثبت و منفی در ترکیبات محلول با کمک دیسپرس کننده هایی چون سدیم هگزا متا فسفات تغییر می کند. با این خاصیت، امولسیون ها پایدار می شوند. علت استفاده از این ماده در صنعت رنگرزی، همین خاصیت است.

از این مواد برای ثبات دادن در محصولات استفاده می شود. به عنوان مثال پراکنده کننده هایی چون نرم کننده ها و فوق روان کننده ها در بتن و خاک برای بهبود دادن به کارایی آن ها به کار برده می شوند.

نکات ایمنی کار با سدیم هگزا متا فسفات

اگر سدیم هگزا متا فسفات در تماس طولانی با پوست قرار گیرد، باعث ایجاد التهابات و تحریکات پوستی می شود. در صورت تماس این ماده با پوست و چشم، بلافاصله با آب فراوان شست و شو داده شود. بلعیدن این ماده باعث ایجاد اسهال و استفراغ شده و سردرد، تب، خستگی و کاهش فشار از جمله عوارض دیگر این ترکیب است.