اسید فرمیک: تولید، خواص، روش استفاده

اسید فرمیک یا اسید متانوئیک با فرمول شیمیایی HCOOH، دارای یک گروه هیدروکسیل متصل به کربونیل است که آن را در دسته ی اسیدهای کربوکسیلیک قرار داده است. این اسید به طور طبیعی در نیش زنبورها و برخی از مورچه ها وجود دارد. کشف این ماده برای اولین بار در سال 1670 میلادی بوده است. به نمک ها و آنیون های مشتق شده از اسید فرمیک، فرمات گفته می شود. به دلیل پخش شدن گازهای جنگلی، اسید فرمیک یکی از گازهای تشکیل دهنده اتمسفر است. ویژگی های خاص زیادی در اسید فرمیک وجود دارد که برای کاربردهای زیادی، این ماده را مناسب کرده است. قیمت اسید فرمیک را نوع شرکت تولید کننده آن، تعیین می کند.

خواص اسید فرمیک

اسید فرمیک، مایع، بی رنگ و با بوی تند و خشن است. از نظر قدرت انحلال در هیدروکربن ها به طور ضعیف، ولی در آب و حلال های قطبی، با قدرت بالا، محلول است. چون یون های تشکیل دهنده اسید فرمیک در آب، به طور کامل تفکیک نمی شود، به عنوان یک اسید ضعیف تعریف می شود.

خاصیت خورندگی اسید فرمیک در مقایسه با اسید استیک، بیشتر است. چون نسبت به این اسید، یونیزاسیون بیشتری دارد به طوری که فلزاتی چون فولاد، در این اسید به سرعت خورده می شود.

تولید اسید فرمیک

دو روش هیدرولیز متیل فرمت و استفاده از فرمات ها جهت تهیه اسید فرمیک آزاد، برای تولید اسید فرمیک وجود دارد.

هیدرولیز کردن متیل فرمت

یکی از روش های تولید اسید فرمیک، هیدرولیز متیل فرمت است که بیشتر از 90 درصد اسید فرمیک مورد استفاده، از این روش به دست می آید. در این روش، ابتدا کربونیلاسیون متانول انجام شده و متیل فرمت تولید می شود. با هیدرولیز متیل فرمت، متانول و اسید فرمیک، تولید می شود که متانول تولید شده در این واکنش، به مرحله اول برگشت داده می شود. در این روش محصولات جانبی نامناسب تولید نمی شود.

استفاده از فرمات

یکی دیگر از روش های تولید اسید فرمیک، استفاده از نمک های آن برای تولید اسید آزاد است. عمده نمکی که به عنوان ماده اولیه به کار برده می شود، فرمات کلسیم است. اسید سولفوریک و یا اسید فسفریک برای اسیدولیز به کار می رود که نمک های سولفات و یا فسفات را به عنوان محصول جانبی تولید می کند.

استفاده از دی اکسید کربن

یکی از تبدیلات شیمیایی که در گازهای موجود در جو اتفاق می افتد، هیدروژناسیون دی اکسید کربن موجود در الکل و در یک محیط بدون آب است که منجر به تولید اسید فرمیک می شود.

روش بیوسنتز

با استفاده از ماده میانی از سرین در مورچه ها می توان اسید فرمییک به دست آورد. همچنین در طبیعت، فرمت که به عنوان پایه ای از اسید فرمیک است، به وفور یافت می شود.

قیمت اسید فرمیک

همانند بسیاری از مواد شیمیایی دیگر در قیمت اسید فرمیک، درصد خلوص می تواند موثر باشد. این که این اسید توسط چه نوع شرکت هایی عرضه و وارد بازار می شود نیز در این امر دخیل است. نوسانات قیمت ارز را نیز می توان یکی دیگر از عوامل موثر در قیمت اسید فرمیک دانست.

کاربرد اسید فرمیک

اولین مورد در کاربرد اسید فرمیک در خوراک دام و برای جلوگیری از فاسد شدن آن است. چون این اسید خاصیت آنتی باکتریالی داشته و به عنوان نگهدارنده عمل می کند. اگر به علوفه تازه خشک شده، مقداری از این اسید پاشیده شود، با نگهداری مواد مغذی آن، از فاسد شدن علف ها جلوگیری می کند. در مرغداری ها نیز از اسید فرمیک برای نابودی باکتری سالمونلا به غذای مرغ ها اضافه می شود.

اسید فرمیک در تولید خوشبوکننده ها، در صنعت نساجی، برای برنزه کردن چرم ها، در زنبورداری برای از بین بردن کنه های کندوها و فراوری لاتکس آلی استفاده می شود.