خطرات اسید فسفریک

یکی از اسیدهای ضعیف به نام اسید فسفریک، با فرمول شیمیایی H₃PO₄، است که کاربرد زیادی در صنایع غذایی و تجاری دارد. اسید فسفریک به دو صورت جامد و مایع وجود دارد. نوع جامد این اسید به شکل پودری و خالص است که به رنگ سفید بوده و دارای درصد خلوص 85 است. اسید فسفریک جامد در دمای 42 درجه سانتی گراد ذوب شده و در دمای 400 درجه سانتی گراد بخار می شود. نوع مایع اسید فسفریک، بسیار غلیظ بوده و هیچ رنگی نداشته و بدون بو است.

هرچه میزان غلظت اسید فسفریک بیشتر باشد میزان اسیدیته آن نیز بیشتر می شود. اسید فسفریک در آب و اتانول حل می شود. این اسید از آب چگال تر بوده و با هیدرولیز شدن در آن، مقدار زیادی گرما ایجاد می کند. به علت این که اسید فسفریک می تواند با کاتیون های دو ظرفیتی مانند Cu²⁺ و Mg²⁺، پیوند برقرار کرده و تشکیل کمپلکس دهد، از آن در حذف یون های مذکور از آب استفاده می کنند تا سختی آب را کاهش داده و موجب نرم شدن آن شود.

کاربرد اسید فسفریک

از جمله کاربردهای اسید فسفریک می توان به استفاده از آن به عنوان افزودنی در ترکیب مواد غذایی چون نوشابه ها، در تولید کودهای کشاورزی، تولید صابون ها و مواد شوینده، تولید خمیر دندان، ساخت مواد پاک کننده، حذف زنگ زدگی در فولادها و آهن ها، در تولید لبنیات برای اصلاح میزان پروتئین و تنظیم میزان اسیدیته و ... اشاره کرد.

عوارض و خطرات اسید فسفریک

با این که از اسید فسفریک استفاده های زیادی در صنایع مختلف می شود، ولی ممکن است این ماده خطرات و عوارض قابل توجهی داشته باشد. بنابراین برای حفظ سلامتی انسان ها، می توان آن را با احتیاط استفاده کرد.

از جمله خطراتی که اسید فسفریک می تواند ایجاد کند در مواقع تماس با پوست، چشم و یا خوردن آن، ناشی می شود. اگر به مدت طولانی در برابر غبار اسید فسفریک قرار گیرید، سوزش شدید چشم را سبب می شود. همچنین استنشاق این اسید می تواند باعث تحریک سیستم تنفسی شده و مشکلات تنفسی را ایجاد کند. برای این منظور در هنگام کار با این ماده، باید از عینک، ماسک، دستکش و روپوش مخصوص آزمایشگاه استفاده شود.

اسید فسفریکی که غلظت بالایی دارد، بسیار خورنده بوده و با بلعیدن تصادفی می تواند سوختگی های شدیدی را در دهان و گلو ایجاد کند.

صدمات سلامتی ناشی از اسید فسفریک

از جمله اثرات حادی که اسید فسفریک می تواند در سلامتی افراد داشته باشد، تحریک و سوزش چشم ها و همچنین تحریکات گلو وبینی است که سپس سرفه و خس خس سینه را ایجاد می کند. اما صدمات طولانی مدت و مزمن این اسید، تحریک ریه را باعث می شود. در نتیجه برونشیت همراه با سرفه، خلط و یا تنگی نفس ایجاد می شود. سوزش پوست ها نیز با قرار گرفتن طولانی مدت، تبدیل به خشکی و ترک خوردگی می شود.

سمی بودن اسید فسفریک

اسید فسفریک که با نام اسید ارتو فسفریک نیز خوانده می شود، از یک اتم فسفر، چهار اتم اکسیژن و سه اتم هیدروژن تشکیل شده است. این ماده برای اسیدی کردن و ایجاد طعم های ترش و مطلوب در ترکیب مواد غذایی استفاده می شود. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) کاربرد این اسید را در مواد غذایی چون نوشابه ها، بی خطر می داند.

چون مسمومیت ناشی از مصرف اسید فسفریک بستگی به میزان دوز مصرفی آن دارد. اگر مقدار مجازی از این ماده در مواد غذایی استفاده شود، باعث ایجاد مسمومیت نمی شود. FDA مقدار مجاز مصرفی اسید فسفریک را در یک روز، 1000 میلی گرم تعیین کرده است. هر قوطی سودا مقدار اسید فسفریکی برابر با 40 میلی گرم دارد، اگر مقدار این اسید برابر با 302 میلی گرم باشد، به کبد، پوست، چشم و مغز استخوان آسیب وارد می کند.

عوارض جانبی ناشی از مصرف اسید فسفریک

عوارض ناشی از اسید فسفریک در افرادی که به طور معمول بیشتر از 1400 میلی گرم در روز مصرف می کنند، بیشتر بروز کرده و حتی می تواند خطر مرگ و میر را افزایش دهد. مصرف بیش از حد مجاز فسفر، منجر به بیماری های قلبی و عروقی می شود. در بیماران کلیوی و قلبی، عوارض مصرف این اسید بیشتر ظاهر می شود. این اسید، به کلیه ها صدمه می زند. این که آیا اسید فسفریک باعث کم شدن جذب مواد مغذی در بدن می شود یا نه؟ نیاز به تحقیقات گسترده دارد.