هیدروژن پراکسید با فرمول مولکولی H2O2 به نام آب اکسیژنه است که خاصیت اکسندگی بالایی دارد. عمده ترین کاربرد آب اکسیژنه به عنوان ضدعفونی کننده و سفید کننده است. آب اکسیژنه ساده ترین پراکسید بوده و می تواند مواد آلی و معدنی آلاینده آب استخرها را نابود کند. رنگ آب اکسیژنه آبی کم رنگ و تقریبا می توان گفت، بی رنگ است. این ماده مزه تلخی کمی داشته و خصلت اسیدی پایینی دارد.
خواص آب اکسیژنه
آب اکسیژنه به طور خود به خود دچار تجزیه شده و تولید آب و اکسیژن می کند. سرعت تجزیه و شکسته شدن این ماده در محیط بازی بیشتر ولی در محیط اسیدی با سرعت کمتری، این واکنش انجام می شود. به همین دلیل از ظروف خاصی برای نگهداری آب اکسیژنه استفاده می کنند که یکی از ویژگی های این ظروف، تیره بودن آن هاست. موادی مانند بی اکسید منگنز و گرد فلزات در فرایند تجزیه تاثیر گذاشته و ممکن است با نگهداری در کنار این مواد، آب اکسیژنه به طور کامل به آب تبدیل شود.
در نتیجه مقداری از مواد پایدار کننده چون اوره، اسید فسفریک و یا اسید بنزوئیک را به آب اکسیژنه اضافه می کنند تا مدت زمان ماندگاری آن ها بالا رود. قدرت رنگبری، بوبری و میکروب کشی آب اکسیژنه بسیار بالاست. به عنوان مثال با قرار دادن کالباس گندیده و قرمز داخل آب اکسیژنه، بعد از چند روز، بدون بو و بدون رنگ خواهد شد.
واکنش های آب اکسیژنه
آب اکسیژنه در نتیجه واکنش های مختلف آنزیمی تشکیل می شود. ترکیباتی مانند بورات ها، کربنات ها، سولفات ها، سیلیکات ها، کربوکسیلات ها، آمیدها و ... می توانند با آب اکسیژنه ترکیب شوند. نتیجه این واکنش ها تولید منبعی از اکسیژن خواهد بود. فرایندهای بیولوژیکی زیادی منجر به تولید هیدروژن پراکسید می شوند. این ماده مهم ترین سیگنالی است که در واکنش های اکسیداسیون، دچار کاهش می شود. آب اکسیژنه به دلیل موانع انرژی فعال زیاد، با وجود اکسنده ای قوی بودن، نمی تواند با بسیاری از مولکول های بیولوژیکی واکنش دهد.
یکی از موادی که با آب اکسیژنه به طور مستقیم واکنش می دهد، تیول است.
قیمت خرید و فروش آب اکسیژنه
شرکت های مختلف داخلی و خارجی به عرضه آب اکسیژنه با درصدهای مختلف می پردازند. این محصول را در غلظت های پایین می توان از داروخانه ها تهیه کرد. عوامل تعیین کننده قیمت آب اکسیژنه، درصد خلوص، نوع برند تولید کننده و ایرانی و یا خارجی بودن آن است. همچنین این ماده چون در دو گرید صنعتی و خوراکی تولید می شود، قیمت دو گرید با هم متفاوت خواهد بود. کارخانه های تتراپک، تولید کننده گرید خوراکی هستند که میزان هزینه بیشتری را مصرف می کند.
طریقه شناسایی آب اکسیژنه
برای شناسایی آب اکسیژنه در یک لوله آزمایش چند میلی لیتر بی کرومات پتاسیم بریزید. مقداری اسید سولفوریک رقیق را به لوله آزمایش مذکور اضافه کنید. اگر ماده مشکوکی که به عنوان آب اکسیژنه دارید، در این لوله آزمایش بریزید، رنگ محلول را در لوله به رنگ آبی تند در آورد، به طور حتم آب اکسیژنه است. این رنگ بعد به رنگ سبز تبدیل می شود.
موارد استفاده از آب اکسیژنه
برای درمان زخم های بدبو و ضدعفونی کردن آن ها، آب اکسیژنه گزینه خوبی است. ترکیبات خمیردندان ها به صورتی است که بعد از استفاده، موجب تولید آب اکسیژنه در دهان می کند که این ماده موجب سفید شدن دندان ها می شود و ترکیب قرص های اریتزون از آب اکسیژنه و اوره است که با قرار دادن در دهان، تولید اکسیژن کرده و میکروب های آن را از بین می برند.
در پاک کردن لکه های خون و قهوه، بی رنگ کردن پشم گوسفند، کنف، چربی، صابون، واکس، کاغذ و کنف و روشن کردن موها از آب اکسیژنه استفاده می شود. با استفاده از ترکیب آب اکسیژنه و آمونیاک و آغشته کردن مو به آن، سپس شست و شوی موها با آب خالص و سپس محلول استیک اسیددار، رنگ مو بور می شود.
برای از بین بردن لکه های پوست، رفع بوی بد دهان، ضدعفونی کردن زخم ها و جراحات، محو لکه های موجود در لباس ها و سفید کردن آن ها، درمان قارچ های پا، شست و شوی دهان و دندان ها و ... آب اکسیژنه مفید است.
در ترکیب برخی از نوشیدنی های سالم، از آب اکسیژنه به عنوان یک افزودنی استفاده می شود.