دکستروز چیست و چه تاثیراتی دارد؟

از هیدرولیز کامل نشاسته ذرت و غلات دیگر، دکستروز به عنوان یک قند ساده ای که می تواند در شیرین کردن مواد غذایی استفاده شود، به دست می آید. این ماده دارای دو نوع خشک و بدون آب، به شکل جامد پودری و کریستالی است و نوع آبدار که 9 درصد آب دارد و مونو هیدرات است، وجود دارد. کالری و میزان شیرین دکستروز نسبت به شکر کمتر بوده و مصارف درمانی زیادی دارد.

قندهای ساده با افزایش سریع قند خون، می توانند میزان انرژی مورد نیاز بدن را فراهم کنند. از غلظت های مختلف دکستروز، استفاده های متفاوتی می شود. بر این اساس در زمان افت قند خون شدید، از نوع غلیظ این ماده به کار برده می شود.

تولید دکستروز مواد غذایی حاوی این ماده

در فرآیند تجزیه و شکستن مولکول های قند پیچیده به نوع ساده و کوچکتر، از آب استفاده می شود. در این فرآیند از نشاسته، دکستروز تهیه می شود. از آنزیم هایی مانند آمیلاز، برای تبدیل مولکول های نشاسته به دکستروز و تولید قند ساده استفاده می شود. در بسیاری از مواد غذایی چون دونات ها، آب نبات ها، شیرینی های بسته بندی شده، نوشابه ها، آبمیوه، بستنی و ... این قند ساده را می تواند دید. میزان کالری موجود در دکستروز، 4 کیلوکالری در گرم است. می توان گفت که دکستروز و گلوکز به هم شبیه هستند و تنها تفاوتی که دارند این است که گلوکز را وقتی به نام دکستروز می خوانند که از ذرت به دست آید.

توجه

با این که دکستروز نیز مانند قند معمولی سفره، می تواند انرژی بدن را تامین کند اما این قند محلول در آب بوده و خیلی سریع حل می شود. این ماده به عنوان تامین کننده سریع انرژی ولی ساکارز و قند سفره به دلیل هضم سخت که نیاز به آنزیم گوارشی دارند، به عنوان تامین کننده مدت دار انرژی استفاده می شوند.

خواص دکستروز

اگر به میزان شیرینی ساکارز عدد 100 نسبت دهیم، در مقایسه با آن به میزان شیرینی دکستروز، عدد 75 می توان بدهیم. اما عواملی چون دما، اسیدیته، وجود نمک ها در ترکیب آن ها، همچنین وجود طعم دهنده ها و غلظت مواد شیرین کننده ای که در ترکیب این ماده وجود دارد، می توانند در میزان شیرینی دکستروز تاثیرگذار باشد.

اثرات دکستروز

مصرف زیاد دکستروز می تواند روی سلامتی افراد اثرات منفی داشته و منجر به افزایش وزن، دیابت، ضعف سیستم ایمنی (در نتیجه ورود باکتری های خطرناک و عوامل بیماری زا به بدن می شوند) و یا بیماری هایی که سیستم عصبی را تخریب می کنند شود. با مصرف قند، انسولین از بدن ترشح می شود که می تواند موجب انتقال گلوکز به سلول های مختلف بدن شود. اما با مصرف زیاد قند، مقاومت بدن در مقابل انسولین زیاد شده و دیابت نوع 2 احتمال بروز دارد. با این بیماری، مشکلات قلبی و عروقی نیز ممکن است بروز کند.

 فشار خون بالا و التهاب مزمن در نتیجه مصرف بیش از حد دکستروز می تواند پیش آید. مصرف زیاد دکستروز می تواند باعث ذخیره چربی در زیر پوست و ناحیه شکم شود. تخریب سلول های عصبی و زمین ایجاد بیماری آلزایمر، می تواند در نتیجه رژیم های مملو از قند باشد. نابود شدن سلول های مغزی که در مقابل انسولین مقاوم شدند و ضعیف شدن دیواره رگ های خونی و خطر ایجاد سکته های مغزی، در نتیجه دیابت می تواند باشد.

کاربرد دکستروز

از مهمترین کاربردهای دکستروز در صنایع غذایی و ترکیب مواد غذایی چون بیسکوئیت، شیرینی، کیک، براق کننده ها، شکلات، تافی و مواد تزئینی کیک و شیرینی است. در ترکیب دسرها، خامه ها و دسرهای فریز شده نیز از این ماده استفاده می شود. در پزشکی برای درمان دیابت یا افرادی که دارای قند خون پایین هستند از قرص هایی دارویی حاوی دکستروز استفاده می کنند. چون افراد با قند خون پایین، به محض استفاده از آن به میزان عادی از قند خون در بدن می رسند.

با ترکیب این ماده با محلول های سالیسی، می توان به محلولی برای رفع کمبود آب در بدن رسید. همچنین در افرادی که نمی توانند غذا بخورند و یا غذای خورده شده را جذب کنند، پزشکان داروهای دکستروزی را تجویز می کنند. در تولید مواد آرایشی و بهداشتی، مراقبت از پوست، خوراک حیوانات و همچنین به عنوان مکمل توسط ورزشکاران استفاده می شود. با این ماده در هنگام ورزش، ذخایر گلیکوژن مصرفی دوباره تامین می شود.