هاگ و هاگ زایی

در چرخه زندگی و تولید مثلی بسیاری از گیاهان، جلبک ها، قارچ ها و باکتری ها، هاگ و هاگ زایی موثر است. وظیفه این سلول ها در بقای نسل جانداران بوده و یکی از روش های غیرجنسی تولید مثل است. از ویژگی های مهم هاگ ها داشتن مقاومت بالا در شرایط محیطی سخت است. اما میزان مقاومت هاگ های جانداران مختلف، متفاوت است.

 به عنوان مثال هاگ (HAG) قارچ ها نسبت به هاگ باکتری ها، مقاوم کمتری دارد. چون هاگ های باکتری ها حتی در شرایطی که PH اسیدی و کم باشد نیز مقاوم هستند. تحمل گرمایی این هاگ ها تا دمای 100 درجه سانتی گراد است. در زمان خشکسالی مقاومت کرده و می توانند به حیات خود ادامه دهند. مقاوم بودن هاگ ها در مقابل شرایط سخت محیطی به دلیل وجود لایه های محافظی است که می تواند از محتوای ژنتیکی داخل هاگ مراقبت کند. 

هاگ (HAG) و هاگ زایی

هاگ سلولی است که در تولید مثل غیر جنسی موثر است. اما هاگ زایی به فعالیتی گفته می شود که منجر به تولید هاگ یا اسپور می شود. به این عملکرد و فعالیت، اسپوروژنز می گویند. هاگ ها داخل اندامی کروی به نام هاگدان تولید می شوند. به هاگدان اسپورانژ نیز می گویند که ساختاری گیاهی یا قارچی است. هاگدان ها را در جلبک ها، خزه ها، قارچ ها، گیاهان نهان دانه و بازدانه مشاهده می کنیم.

وقتی هاگ ها به اندازه کافی رشد کرده و بزرگ می شوند، هاگدان خشک می شود. در این هنگام نوک هاگدان افتاده و هاگ ها از درون آن خارج می شوند. هاگ ها نیاز به استراحت و ساکن بودن دارند. با عوامل محیطی چون باد ها، هاگ ها جا به جا شده و اگر در موقعیت مناسب و مساعد رشد قرار گیرند، جوانه زده، بزرگ شده و می توانند جاندار جدیدی را به وجود آورند. چون درون هاگ ها ریبوزوم، آمینواسید، سیتوپلاسم و آنزیم های مناسب وجود دارد، شرایط برای ایجاد جوانه و رشد در آن ها مهیاست.

هاگ زایی در باکتری ها

در چرخه زندگی باکتری ها، نقش هاگ (HAG) به صورت سکوت بوده و بیشتر نقش محافظتی دارد. هاگی که در این باکتری ها تولید می شود، نقش حفاظتی را در شرایط کمبود غذا و خشکی دارد. در این هاگ ها ویژگی ضد آبی وجود داشته و تا زمانی که شرایط برای جوانه زدن هاگ ها مهیا نیست، محتوای ژنتیکی آن ها محافظت می شوند. هاگ هایی که در باکتری ها تولید می شود انواع مختلفی دارند.

یکی از این هاگ ها، اندوسپور است که در باکتری هایی چون باسیلوس و کلستریدیوم تولید می شود و از هاگ ها در مقابل شرایط محیطی سخت محافظت می کند. میکسوسپورها نوعی از هاگ هایی هستند که در باکتری چون میکسوباکتریوم تولید شده و در دماهای بالا، اشعه ماوراء بنفش و خشکی مقاوم است. اگزوزپورها نوعی از هاگ است که با جوانه زدن میسلیوم ساخته می شود.

هاگ (HAG) و هاگزایی در قارچ ها

هاگ های تولید شده در قارچ ها می توانند جنسی و یا غیرجنسی باشند. در حالت نهفته زنده و در هنگام انتشار، می توانند به تولید جاندار جدید بیانجامند. شکل، اندازه و قدرت انتشار هاگ های قارچ ها متفاوت است. تولید هاگ های جنسی در اسپورانژیا و تولید هاگ های غیرجنسی در هیف است.

در تولید جنسی هاگ ها در این جانداران، مواد سیتوپلاسم که در اسپورانژیا (ساختاری کیسه مانند) است، به هاگ تبدیل می شود. در قارچ های ابتدایی، در این حالت هاگ ها دارای تازک هستند که با آن در آب شنا می کنند. با از دست دادن تاژک ها، دیواره در آن ها ایجاد و جوانه زدن اتفاق می افتد.

هاگ (HAG) و هاگ زایی در تک سلولی ها

یکی از تک سلولی هایی که با هاگ زایی زیاد می شوند، آمیب هایی هستند که به طور کلونی زندگی می کنند. هاگ هایی که تولید می شوند به شکل دسته جمعی قرار می گیرند. از جمع شدن آمیب ها، کیسه هایی به شکل دوکی دیده می شود که با حرکت حلزونی، می توانند غذا پیدا کنند. با قائم شدن ساختار حلزونی، سلول های پیش ساقه می توانند لوله سلولزی تشکیل دهند. سلول های دیگر وارد این لوله شده و ساختار آن ها با کپسولی شدن محکم می شود. با آزاد شدن، هاگ های نهفته ای که پوشش پروتئینی دارند، منتشر می شوند. بعد با مساعد شدن شرایط، هاگ ها جوانه زده و آمیب های جدید تشکیل می شوند.