برای این که همیشه استخری شفاف، آبی رنگ و به دور از میکروارگانیسم های مختلف داشته باشید، باید یک روش بهینه ای برای ضدعفونی استخر انتخاب کنید. چون آب استخر به طور مستقیم در تماس با پوست بدن است، قابلیت انتقال عوامل بیماری زای مختلف را به بدن شناگران دارد. از متداول ترین مواد ضدعفونی کننده، قرص های کلر است که شکل دانه دار آن بیشترین کاربرد را دارد.
ضدعفونی کردن استخرها
در یک استخر شفاف و زلال هم احتمال حضور میکروارگانیسم های مختلف است. چون بسیاری از این میکروارگانیسم ها را فقط با میکروسکوپ می توان مشاهده کرد. همچنین می توان حجم کمی از آب استخر را برداشته و با انجام تست های مختلف، به وجود میکروب های مختلف در آن پی برد. از معمولیترین ویروس های عامل بیماریزا، زگیل و تبخال است و شایع ترین بیماری که از آب استخرها به شناگران منتقل می شود، اسهال و مشکلات گوارشی است.
همه این عوامل دلایل قاطعی برای جدی گرفتن پاکسازی استخرهاست. به طور معمول، کلر است که برای ضدعفونی کردن استخرها به کار گرفته می شود. قرص های کلر نیز در میان انواع شکل های کلر، بیشترین کاربرد را دارند.
قرص کلر
برای ایجاد محیطی امن برای شنا در استخرها، بهترین گزینه استفاده از قرص کلر است. قرص های کلر به دو شکل ساده و آنزیم دار (دانه دار) وجود دارند که نوع آنزیم دار آن با قدرت ضدعفونی کنندگی بالا، استفاده بیشتری دارد. داشتن انواع مختلف در قیمت قرص کلر موثر خواهد بود. نوع دانه دار قرص کلر که به آن نوع کات کبود دار نیز می گویند، به دلیل داشتن سولفات مس کارآیی بهتری داشته و از تشکیل جلبک جلوگیری می کند.
بنابراین در استخرها قسمت های سبز جلبکی تشکیل نمی شود و استخر لیز نمی شود. در نتیجه آب استخر زلال تر و نیلی تر خواهد شد. قرص های کلر که شکل فشرده شده کلر هستند، با توجه به ساختار سختی که دارند حلالیت آن ها نسبت به پودر کلر، در یک زمان مشخص کمتر است. پس تدریجی حل شدن قرص های کلر، برتری استفاده آن ها نسبت به پودرهای کلر است که باعث می شود، لازم نباشد هر روز استخر را ضدعفونی کنید.
خرید قرص کلر کات کبود دار
در قیمت قرص کلر، درصد خلوص آن تاثیر گذار است. قرص های کلر بیشتر به شکل 90 درصد در بازار وجود دارد و دارای قیمت های بالاتری هستند. با توجه به نوع شرکت های تولید کننده، قیمت قرص کلر متفاوت است. شرکت های مختف تولید کننده مواد شیمیایی و مواد ضدعفونی کننده، به وسیله نمایندگی های خود اقدام به فروش قرص های کلر می کنند. خرید قرص کلر می تواند به صورت حضوری و یا اینترنتی باشد. اما برای اطمینان باید از برندهای معتبر، قرص ها خریداری شوند. در هنگام خرید قرص کلر به وجود دانه های کات کبود در این قرص ها نیز باید دقت کرد.
بسته بندی قرص های کلر کبود دار به شکل بسته های 5 عددی یک کیلوگرمی در بازار یافت می شوند. برای تعیین کیفیت یک قرص کلر، از یک لیوان آب شیرین و نه آب استخر استفاده کنید. با حل کردن این قرص داخل آب شیرین و اندازه گیری میزان کلر آن، می توان کیفیت آن را تعیین کرد. اندازه گیری میزان کلر استخر نیز حتی الامکان باید روزانه انجام شود و کلرزنی به آن مطابق با این نتیجه، انجام شود. یکی دیگر از نشانه های قرص کلر با کیفیت، حل شدن آن تا آخرین گرم است.
نکات قابل توجه در استفاده از قرص های کلر
اول این که محل نگه داری قرص های کلر به دور از آفتاب و در جای خشک و خنک باشد. با قرار دادن قرص ها در مقابل آفتاب و یا در کنار مواد آتش زا، منجر به تحریک واکنش انفجار این مواد می شود. سموم کشاورزی، نفت و گازوئیل از جمله موادی هستند که باید به دور از قرص های کلر باشند. وجود دستگاه تهویه در انبارهای نگهداری قرص های کلر از نکات قابل توجه دیگر است. همچنین این مواد را داخل ظروف مقاوم در برابر رطوبت گذاشته و روی فاصله ی 10 سانتی متری از کف انبار، روی صفحات چوبی قرار می دهند. به علت سمی بودن بوی کلر، در هنگام استفاده از آن بایدماسک و دستکش استفاده کنید.
بعد از این که یک استخر ساخته شده و مورد استفاده قرار می گیرد، اولین مسئله مورد توجه، باید ضدعفونی و پاکسازی آن باشد. با رعایت اصول استخرداری می توان آن ها را از آلودگی ها و نقص ها دور نگه داشت. یکی از این اصول تعویض آب استخرها، هر چند وقت یکبار است. از موارد دیگری که در هر استخری، چه خانگی و چه عمومی، انجام می شود، استفاده از مواد پاک کننده و ضدعفونی کننده است. در تمیز نگه داشتن استخرهای خانگی علاوه بر ضدعفونی، باید آن ها را از آلاینده های محیطی مانند گرد و غبار و خاک، به خصوص در استخرهای روباز، تمیز کرد. چون وجود آلاینده های مختلف منجر به ایجاد رسوب در دیواره و کف استخر شده و بوی نامطبوعی را نیز در فضای استخر پر می کند.
میکروارگانیسم های موجود در آب استخرها
به دلیل مرطوب بودن محیط، بسیاری از ویروس ها توانایی رشد و تکثیر در استخرها را دارند. علاوه بر ویروس ها، باکتری ها، کپک ها، پروتوزوآها و ریزجلبک های موجود در آب استخرها نیز می توانند بسیاری از بیماری های مختلف را به افراد شناگر منتقل کنند. تعداد میکروارگانیسم هایی که می تواند توسط بدن یک شناگر، وارد بدن او شود، بین یک میلیون تا یک میلیارد است. به این ترتیب از گندزداهای موثری باید برای از بین بردن این میکروب ها استفاده شود.
بیماری هایی که توسط آب استخرها قابل انتشار است، عفونت گوش، عفونت چشم، بیماری های چشم، عفونت های پوستی، بیماری های دستگاه تنفسی و از همه مهمتر بیماری های مربوط به دستگاه گوارش است. مهمترین راه انتقال این بیماری ها نیز از ورود مدفوع افراد بیمار به آب استخر صورت می گیرد.
ماده ضدعفونی کننده آب استخر خانگی
چون در آب استخرهای خانگی با وجود شفاف بودن، احتمال وجود بسیاری از عوامل آلاینده وجود دارد، به همین دلیل ضدعفونی کردن آن ها از الزامات است. کلر به عنوان متداول ترین ماده ای است که در پاکسازی آب استخرها به کار برده می شود. از بین شکل های مختلف کلر، پودر کلر و قرص کلر است که بیشتر برای ضدعفونی استخرهای خانگی استفاده می شود.
پودر کلر
پودر کلر یا هیپوکلریت کلسیم جامدی سفیدرنگ و گرانولی است که به شکل پودرهای کلر 65 یا 70 درصد در بازار یافت می شوند. با استفاده از پودر کلر، انگل ها، ویروس ها و باکتری های موجود در آب استخرها از بین رفته و محیط کاملا سالمی برای شنا فراهم می شود. این پودر می تواند با قرار گرفتن در بافت زنده ویروس ها، عملکرد آن ها را مختل کرده و موجب نابودی آن ها شود. پودر کلر هم می تواند به شکل دستی برای تمیزی آب استخر استفاده شود و هم می تواند با استفاده از یک دستگاه کلرزن اتوماتیک این کار را انجام دهد.
در استخرهای خانگی وجود یک دستگاه PH سنج در کنار دستگاه کلرزن اتوماتیک، می تواند قلیایی یا اسیدی شدن آب استخر را تعیین کند. قلیایی یا اسیدی شدن آب استخر در نتیجه مقدار نامناسب کلر موجود در آن است. میزان کلر نیز با دستگاه کیت کلرسنج مشخص می شود. برای این که پودر کلر در یک استخر عمل کند، به زمان بسیار کم چند دقیقه ای نیاز دارد.
قرص کلر
در ضدعفونی آب استخرهای خانگی که در هفته یک بار استفاده می شوند، می توان از قرص کلر استفاده کرد. زیرا به دلیل طولانی بودن زمان حل شدن آن ها و ماندگاری بالا، در هر هفته می توان یکبار استخر را با آن تمیز کرد و نیازی به استفاده روزانه نیست. قرص های کلر به شکل 90 درصد در بازار وجود دارند. سولفات مس و سولفات آلومینیوم موجود در قرص کلر از تشکیل جلبک های استخر جلوگیری کرده و مانع سبز شدن آن می شود.
اما در هنگام استفاده از قرص های کلر، نباید مستقیم آن ها را وارد استخر کرد. چون منجر به آسیب رساندن به دستگاه ها و تجهیزات استخر و همچنین زنگ زدگی و خوردگی آن ها می شوند. به همین دلیل به طور غیر مستقیم و با قرار دادن آن ها در سبدها و ظروف مخصوص، این کار را انجام می دهند. با این روش، پخش قرص کلر به طور همگن در آب استخر انجام می گیرد. میزان مصرف قرص کلر به ازای هر 15000 لیتر آب استخر، در هر هفته یک قرص 200 گرمی خواهد بود.
اگر در استفاده از پودر کلر اصول رعایت شود، مسئله ای خاصی برای افراد پیش نمی آید. در صورت استفاده طولانی مدت از این ماده شیمیایی، ممکن است فرد دچار آسیب هایی شود. چون گاز کلر متصاعد شده از آن، سمی بوده و استشمام آن خطرناک است. همچنین در صورت قرار گرفتن این ماده در کنار مواد قابل اشتعال، به صورت انفجاری عمل می کند. دراینجا به پودر کلر و برخی از مزایا و معایب استفاده از آن اشاره می کنیم.
پودر کلر چیست؟
یکی از شکل های کلر برای ضدعفونی کردن آب استخرها، پودر کلر اسست که به شکل جامد بوده و با پاکسازی آب استخرها از انتقال بیماری هایی که از راه آب استخرها وارد بدن می شوند، جلوگیری می کند. باکتری ها، ویروس ها، انگل ها، ریزجلبک ها و سایر میکروارگانیسم ها با رشد داخل مناطق مرطوب، می توانند بیماری هایی چون تبخال و یا مشکلات گوارشی را در شناگرها ایجاد کنند. اضافه کردن پودر کلر به آب استخرها یا به طور مستقیم با وارد کردن در آب استخر، انجام می شود و یا از کلرزن های اتوماتیک استفاده می شود. میزان استفاده از پودر کلر که با محاسبه میزان کلر آزاد موجود در آب تعیین می شود.
با توجه به این که غلظت کلر در استخر باید بین 1 تا 3 ppm باشد و با در نظر داشتن میزان حلالیت کلر در آب که برابر 214 گرم در یک لیتر از آب در دمای 20 درجه سانتی گراد است، میزان کلری که باید به آن اضافه شود، تعیین می شود. چون بالا یا پایین شدن میزان کلر آزاد استخر، می تواند خاصیت قلیایی یا اسیدی بیش از حد نرمالی به آن بدهد و این موضوع مشکلاتی را ایجاد می کند. PH معمول در آب استخرها باید بین 7,2 تا 7,6 باشد. چون در PH های بالا یا پایین، پودر کلر عملکرد خوبی نخواهد داشت.
توجه
چون نور خورشید در استخرهای روباز، میزان کلر را دو برابر می کند حتما باید از تثبیت کننده های کلر مانند اسید سیانوریک استفاده شود.
معایب استفاده از پودر کلر
٭ از عیب هایی که در استفاده از پودر کلر می توان گفت، تبدیل شدن آن به کلرآمین بعد از نفوذ در ویروس ها و انگل ها برای از بین بردن آن هاست. کلرآمین ماده ای است که از نظر شیمیایی با کلر متفاوت است و دلیل بوی بدی که در استخرها وجود دارد همین کلرآمین است. وجود کلرآمین تحریکات پوست و چشم را سبب می شود.
٭ بعد از استفاده از پودر کلر یون های کلرید حاصل می شود. آنیونی که در هنگام استفاده از پودر کلر حاصل می شود برای جانداران آبزی خطرناک است. پساب های تولید شده بعد از عملکرد پودرهای کلر به واحدهای تصفیه برای حذف یون های اضافی ارسال می شوند.
٭ در هنگام استفاده از پودرهای کلر در تصفیه آب، امکان تولید ماده شیمیایی تری هالومتان است که خاصیت سرطان زایی دارد.
٭ یون های کلری که در نتیجه عملکرد پودرهای کلر تشکیل می شود، در صورت ورود به بدن می تواند تحریکات گوارشی را سبب شود. در صورت وارد شدن غلظت بالایی از آن، احتمال خونریزی معده وجود دارد.
٭ در صورت استفاده غیرنرمال و کم یا زیاد پودر کلر و اسیدی یا قلیایی شدن آب استخر، مشکلاتی پیش می آید. خشکی پوست و مو، مات شدن آب استخر، سوزش چشم، خراب شدن تجهیزات استخر، رسوب کلسیم در دیواره و یا کف استخرها و ... نمونه هایی از این مشکلات است.
٭ در صورت تماس بیش از حد با کلر، ممکن است ریزش مو، خشکی مو و پوست ایجاد شود.
٭ وقتی پودر کلر برای از بین بردن میکروارگانیسم ها استفاده می شود، با انباشته شدن لاشه آن ها و ورود آن ها به بدن، منجر به ایجاد بیماری در افراد و تضعیف سیستم ایمنی آن ها می شود.
٭ ترکیبات کلر از جمله پودر کلر، خود به تنهایی خاصیت آتش زایی ندارد. اما در صورت تماس با مواد آتشگیر، به شکل انفجاری عمل می کند.
مزایای استفاده از پودر کلر
از جمله مزایای استفاده از پودر کلر ماندگاری بالا، عملکرد سریع و راحت و دسترسی راحت به آن را می توان نام برد. همچنین با استفاده از مقدار کمی پودر کلر می توان به غلظت مورد نظر کلر در آب استخر رسید. پودر کلر آسیب جدی به تجهیزات استخر وارد نمی کند و ارزان و کم هزینه نیز تهیه می شود.
قرص کلر استخر یکی از صورت های کلر به شکل جامد است که برای از بین بردن باکتری ها، ویروس ها، ریزجلبک ها و سایر میکروب های موجود در آب استخرها استفاده می شود. چون این ماده دارای درجات خلوص متفاوت است، خرید آن با توجه به درجه خلوص و همچنین وزن ساخته شده، متفاوت خواهد بود. قرص های کلری که درجه خلوص بالاتری دارند، قیمت بیشتری نسبت به قرص ها با خلوص پایین تر دارند. از عوامل تاثیر گذار دیگر در خرید قرص کلر، نوع کشور سازنده آن است. قرص های کلر با درجه خلوص 90 درصد توسط کشور چین ساخته می شود و در ایران به وسیله شرکت های مختلف، ارائه می شود.
پودرهای کلری که در ایران عرضه می شود دارای درجات خلوص 65 و 70 درصد هستند و توسط کشورهای ایران، چین، هند، ژاپن و ... ساخته می شوند.
عامل مهم دیگری که در قیمت قرص های کلر مهم است وزن آن و نوع بسته بندی است که در آن قرار می گیرد. یکی از این بسته بندی ها، قرص های کلر 200 گرمی است که به تعداد 5 عدد در یک بسته قرار می گیرد و وزن کلی آن یک کیلوگرم می شود.
پودر کلر و قرص کلر
از مواد شیمیایی مهم در تصفیه آب، ضدعفونی و گندزدایی آب استخرها، کلر است که به شکل های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. قدرت واکنش پذیری و اکسندگی بالای این ماده، آن را مناسب برای از بین بردن میکروب های موجود در آب استخرها کرده است. یکی از شکل های مورد استفاده کلر، پودر کلر یا کلسیم هیپوکلریت است که به عنوان یک ماده سفید کننده و ضدعفونی کننده آب استخرها، کاربرد دارد.
این ماده که به طور تقریبی پایدار است، نسبت به کلر مایع دارای میزان کلر بالایی است، بنابراین بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. اما قرص کلر یا کلسیم هیپوکلرات است که دارای مزایای بیشتری نسبت به پودر کلر است. از جمله پخش شدن آرام و یکنواخت و ماندگاری بالایش در آب استخر است که نیاز به تعداد دفعات زیاد ضدعفونی برای آب های استخر را کم می کند. همچنین به علت تابش مستقیم آفتاب در استخرهای روباز، کلر استخر از بین می رود. اما در صورت استفاده از قرص های کلر، برگشت دوباره کلر بعد ار متصاعد شدن به آب استخر انجام می شود.
انواع قرص کلر
قرص های کلر به دو شکل ساده و آنزیم دار وجود دارد. از نوع آنزیم دار 200 گرمی با درجه خلوص 90 درصد برای تصفیه آب استخرها استفاده شده و از قرص های 20 گرمی ساده برای آب نماها و جکوزی استفاده می شود که حلالیت 100 درصد و بدون هیچ گونه رسوبی دارد. قرص های 200 گرمی که ضخامت 3 اینچی دارند، علاوه بر حل شدن آرام، دارای سولفات مس و سولفات آلومینیوم هستند که مانع تشکیل جلبک های سبز در کف و دیواره استخر می شوند. همچنین اندازه این استخرها برای قرار گرفتن در فیدرهای اتوماتیک و شناورهای استخر مناسب است. نوع آنزیم دار دارای ماندگاری بالایی در ضدعفونی آب استخرهاست.
با توجه به این که انواع تقلبی از قرص کلر در بازار وجود دارد (پودرهای کلر را به شکل فشرده در آورده و به قرص های کلر بی کیفیت تبدیل می کنند)، باید از شرکت های معتبر این مواد را خریداری کرد. در تست کیفیت قرص کلر برای خرید، باید توجه داشت که قرصی بهتر است که تا آخرین گرم حل شود. از راه های دیگر شناسایی یک قرص استخر با کیفیت این است که مدت زمان لازم برای حل شدن آن، حداقل 4 روز باشد. راه دیگر برای شناسایی قرص کلر خوب، حل کردن مقدار کمی از آن در یک لیوان آب شیرین و اندازه گیری کلر آن با استفاده از دستگاه کیت کلرسنج است.
نحوه مصرف قرص کلر
اول این که از سه روش استفاده از سبدهای اسکیمر، کلرزن شناور و یا کلرزن های خطی یا اتوماتیک برای مصرف قرص کلر در ضدعفونی کردن آب استخر استفاده می شود. دوم این که باید بررسی شود که جریان آب برای پخش کردن این قرص ها، فشار کافی را داشته باشد. همچنین منافذ شناورها برای تبادل کلر با آب، باز و مناسب باشد. در هنگام استفاده از قرص های کلر به دلیل داشتن بخارات خطرناک کات کبود، باید احتیاطات لازم را به کار برد تا بینی و حلق را تحریک نکند. محل نگهداری آن ها نیز در انبار باید خشک، خنک و به دور از نور آفتاب باشد.